Non prorsus, inquit, omnisque, qui sine dolore sint, 2.17.1
in voluptate, et ea quidem summa, esse dico.
  Ergo in eadem voluptate eum, qui alteri misceat
mulsum ipse non sitiens, et eum, qui illud sitiens
bibat? 5
  Tum ille: Finem, inquit, interrogandi, si videtur, quod
quidem ego a principio ita me malle dixeram hoc ip-
sum providens, dialecticas captiones.
  Rhetorice igitur, inquam, nos mavis quam dialectice
disputare? 10
  Quasi vero, inquit, perpetua oratio rhetorum solum,
non etiam philosophorum sit.
  Zenonis est, inquam, hoc Stoici. omnem vim loquendi,
ut iam ante Aristoteles, in duas tributam esse partes,
rhetoricam palmae, dialecticam pugni similem esse di- 15
cebat, quod latius loquerentur rhetores, dialectici autem
compressius. obsequar igitur voluntati tuae dicamque,
si potero, rhetorice, sed hac rhetorica philosophorum,
non nostra illa forensi, quam necesse est, cum popu-
lariter loquatur, esse interdum paulo hebetiorem. sed 18.1
dum dialecticam, Torquate, contemnit Epicurus, quae
una continet omnem et perspiciendi quid in quaque
re sit scientiam et iudicandi quale quidque sit et ratione
ac via disputandi, ruit in dicendo, ut mihi quidem vi- 5
detur, nec ea, quae docere vult, ulla arte distinguit, ut
haec ipsa, quae modo loquebamur. summum a vobis
bonum voluptas dicitur. aperiendum est igitur, quid
sit voluptas; aliter enim explicari, quod quaeritur, non
potest. quam si explicavisset, non tam haesitaret. aut 10
enim eam voluptatem tueretur, quam Aristippus, id est,
qua sensus dulciter ac iucunde movetur, quam etiam
pecudes, si loqui possent, appellarent voluptatem, aut,
si magis placeret suo more loqui, quam ut
    Omnés Danai atque Mycénenses. 15
    Attica pubes
reliquique Graeci, qui hoc anapaesto citantur, hoc non
dolere solum voluptatis nomine appellaret, illud Ari-
stippeum contemneret, aut, si utrumque probaret, ut
probat, coniungeret doloris vacuitatem cum voluptate et 20
duobus ultimis uteretur. multi enim et magni philo- 19.1
sophi haec ultima bonorum iuncta fecerunt, ut Aristo-
teles virtutis usum cum vitae perfectae prosperitate con-
iunxit, Callipho adiunxit ad honestatem voluptatem,
Diodorus ad eandem honestatem addidit vacuitatem 5
doloris. idem fecisset Epicurus, si sententiam hanc,
quae nunc Hieronymi est, coniunxisset cum Aristippi
vetere sententia. illi enim inter se dissentiunt. propterea
singulis finibus utuntur et, cum uterque Graece egregie
loquatur, nec Aristippus, qui voluptatem summum bo- 10
num dicit, in voluptate ponit non dolere, neque Hiero-
nymus, qui summum bonum statuit non dolere, volup-
tatis nomine umquam utitur pro illa indolentia, quippe
qui ne in expetendis quidem rebus numeret voluptatem.
duae sunt enim res quoque, ne tu verba solum putes. 20.1
unum est sine dolore esse, alterum cum voluptate. vos
ex his tam dissimilibus rebus non modo nomen unum
—nam id facilius paterer—, sed etiam rem unam ex
duabus facere conamini, quod fieri nullo modo potest. 5
hic, qui utrumque probat, ambobus debuit uti, sicut
facit re, neque tamen dividit verbis. cum enim eam
ipsam voluptatem, quam eodem nomine omnes appel-
lamus, laudat locis plurimis, audet dicere ne suspicari
quidem se ullum bonum seiunctum ab illo Aristippeo 10
genere voluptatis, atque ibi hoc dicit, ubi omnis eius
est oratio de summo bono. in alio vero libro, in quo
breviter comprehensis gravissimis sententiis quasi ora-
cula edidisse sapientiae dicitur, scribit his verbis, quae
nota tibi profecto, Torquate, sunt—quis enim vestrum 15
non edidicit Epicuri κυρίας δόξας, id est quasi maxime
ratas, quia gravissimae sint ad beate vivendum breviter
enuntiatae sententiae?—animadverte igitur rectene
hanc sententiam interpreter: 'Si ea, quae sunt luxurio- 21.1
sis efficientia voluptatum, liberarent eos deorum et
mortis et doloris metu docerentque qui essent fines
cupiditatum, nihil haberemus <quod reprehenderemus>,
cum undique complerentur voluptatibus nec haberent 5
ulla ex parte aliquid aut dolens aut aegrum, id est
autem malum.'