Atque ab isto capite fluere necesse est omnem ratio- 2.34.6
nem bonorum et malorum. Polemoni et iam ante Aristo-
teli ea prima visa sunt, quae paulo ante dixi. ergo nata
est sententia veterum Academicorum et Peripateticorum,
ut finem bonorum dicerent secundum naturam vivere, 10
id est virtute adhibita frui primis a natura datis. Calli-
pho ad virtutem nihil adiunxit nisi voluptatem, Dio-
dorus vacuitatem doloris. * * his omnibus, quos dixi,
consequentes fines sunt bonorum, Aristippo simplex
voluptas, Stoicis consentire naturae, quod esse volunt 15
e virtute, id est honeste, vivere, quod ita interpretantur:
vivere cum intellegentia rerum earum, quae natura
evenirent, eligentem ea, quae essent secundum natu-
ram, reicientemque contraria. ita tres sunt fines exper- 35.1
tes honestatis, unus Aristippi vel Epicuri, alter Hiero-
nymi, Carneadi tertius, tres, in quibus honestas cum
aliqua accessione, Polemonis, Calliphontis, Diodori, una
simplex, cuius Zeno auctor, posita in decore tota, id 5
est in honestate; nam Pyrrho, Aristo, Erillus iam diu
abiecti. reliqui sibi constiterunt, ut extrema cum initiis
convenirent, ut Aristippo voluptas, Hieronymo doloris
vacuitas, Carneadi frui principiis naturalibus esset ex-
tremum. Epicurus autem cum in prima commendatione 10
voluptatem dixisset, si eam, quam Aristippus, idem te-
nere debuit ultimum bonorum, quod ille; sin eam, quam
Hieronymus, <ne> fecisset idem, ut voluptatem illam
Aristippi in prima commendatione poneret.
  Nam quod ait sensibus ipsis iudicari voluptatem bo- 36.1
num esse, dolorem malum, plus tribuit sensibus, quam
nobis leges permittunt, <cum> privatarum litium iudices
sumus. nihil enim possumus iudicare, nisi quod est
nostri iudicii—in quo frustra iudices solent, cum sen- 5
tentiam pronuntiant, addere: 'si quid mei iudicii est';
si enim non fuit eorum iudicii, nihilo magis hoc non
addito illud est iudicatum—. quid iudicant sensus?
dulce amarum, leve asperum, prope longe, stare mo-
vere, quadratum rotundum. aequam igitur pronuntiabit 37.1
sententiam ratio adhibita primum divinarum humana-
rumque rerum scientia, quae potest appellari rite sa-
pientia, deinde adiunctis virtutibus, quas ratio rerum
omnium dominas, tu voluptatum satellites et ministras 5
esse voluisti. quarum adeo omnium sententia pronun-
tiabit primum de voluptate nihil esse ei loci, non modo
ut sola ponatur in summi boni sede, quam quaerimus,
sed ne illo quidem modo, ut ad honestatem applicetur.
de vacuitate doloris eadem sententia erit. reicietur 38.1
etiam Carneades, nec ulla de summo bono ratio aut
voluptatis non dolendive particeps aut honestatis ex-
pers probabitur. ita relinquet duas, de quibus etiam
atque etiam consideret. aut enim statuet nihil esse bo- 5
num nisi honestum, nihil malum nisi turpe, cetera aut
omnino nihil habere momenti aut tantum, ut nec ex-
petenda nec fugienda, sed eligenda modo aut reicienda
sint, aut anteponet eam, quam cum honestate ornatissi-
mam, tum etiam ipsis initiis naturae et totius perfec- 10
tione vitae locupletatam videbit. quod eo liquidius
faciet, si perspexerit rerum inter eas verborumne sit
controversia.