Licet hic rursus ea commemores, quae optimis ver-
|
2.84.1
|
bis ab Epicuro de laude amicitiae dicta sunt. non
|
|
quaero, quid dicat, sed quid convenienter possit rationi
|
|
et sententiae suae dicere. 'Utilitatis causa amicitia est
|
|
quaesita.' Num igitur utiliorem tibi hunc Triarium pu-
|
5
|
tas esse posse, quam si tua sint Puteolis granaria?
|
|
collige omnia, quae soletis: 'Praesidium amicorum.'
|
|
Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus
|
|
amicitiis praesidii. iam contemni non poteris. odium
|
|
autem et invidiam facile vitabis. ad eas enim res ab
|
10
|
Epicuro praecepta dantur. et tamen tantis vectigalibus
|
|
ad liberalitatem utens etiam sine hac Pyladea amicitia
|
|
multorum te benivolentia praeclare tuebere et munies.
|
|
'At quicum ioca seria, ut dicitur, quicum arcana, qui-
|
85.1
|
cum occulta omnia?' Tecum optime, deinde etiam cum
|
|
mediocri amico. sed fac ista esse non inportuna; quid
|
|
ad utilitatem tantae pecuniae? vides igitur, si amici-
|
|
tiam sua caritate metiare, nihil esse praestantius, sin
|
5
|
emolumento, summas familiaritates praediorum fructuo-
|
|
sorum mercede superari. me igitur ipsum ames opor-
|
|
tet, non mea, si veri amici futuri sumus.
|
|
Sed in rebus apertissimis nimium longi sumus. per-
|
|
fecto enim et concluso neque virtutibus neque amicitiis
|
10
|
usquam locum esse, si ad voluptatem omnia referantur,
|
|
nihil praeterea est magnopere dicendum. ac tamen, ne
|
|
cui loco non videatur esse responsum, pauca etiam
|
|
nunc dicam ad reliquam orationem tuam. quoniam
|
86.1
|
igitur omnis summa philosophiae ad beate vivendum
|
|
refertur, idque unum expetentes homines se ad hoc
|
|
studium contulerunt, beate autem vivere alii in alio,
|
|
vos in voluptate ponitis, item contra miseriam omnem
|
5
|
in dolore, id primum videamus, beate vivere vestrum
|
|
quale sit. atque hoc dabitis, ut opinor, si modo sit ali-
|
|
quid esse beatum, id oportere totum poni in potestate
|
|
sapientis. nam si amitti vita beata potest, beata esse
|
|
non potest. quis enim confidit semper sibi illud sta-
|
10
|
bile et firmum permansurum, quod fragile et caducum
|
|
sit? qui autem diffidet perpetuitati bonorum suorum,
|
|
timeat necesse est, ne aliquando amissis illis sit miser.
|
|
beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo
|
|
potest. nemo igitur esse beatus potest. neque enim in
|
87.1
|
aliqua parte, sed in perpetuitate temporis vita beata
|
|
dici solet, nec appellatur omnino vita, nisi confecta at-
|
|
que absoluta, nec potest quisquam alias beatus esse,
|
|
alias miser; qui enim existimabit posse se miserum
|
5
|
esse beatus non erit. nam cum suscepta semel est
|
|
beata vita, tam permanet quam ipsa illa effectrix beatae
|
|
vitae sapientia neque expectat ultimum tempus aetatis,
|
|
quod Croeso scribit Herodotus praeceptum a Solone.
|
|
At enim, quem ad modum tute dicebas, negat Epicurus
|
10
|
diuturnitatem quidem temporis ad beate vivendum
|
|
aliquid afferre, nec minorem voluptatem percipi in bre-
|
|
vitate temporis, quam si illa sit sempiterna. haec di-
|
88.1
|
cuntur inconstantissime. cum enim summum bonum
|
|
in voluptate ponat, negat infinito tempore aetatis vo-
|
|
luptatem fieri maiorem quam finito atque modico. qui
|
|
bonum omne in virtute ponit, is potest dicere perfici
|
5
|
beatam vitam perfectione virtutis; negat enim summo
|
|
bono afferre incrementum diem. qui autem voluptate
|
|
vitam effici beatam putabit, qui sibi is conveniet, si
|
|
negabit voluptatem crescere longinquitate? igitur ne
|
|
dolorem quidem. an dolor longissimus quisque miser-
|
10
|
rimus, voluptatem non optabiliorem diuturnitas facit?
|
|
quid est igitur, cur ita semper deum appellet Epicurus
|
|
beatum et aeternum? dempta enim aeternitate nihilo
|
|
beatior Iuppiter quam Epicurus; uterque enim summo
|
|
bono fruitur, id est voluptate. 'At enim hic etiam do-
|
15
|
lore.' At eum nihili facit; ait enim se, si uratur, 'Quam
|
|
hoc suave!' dicturum. qua igitur re ab deo vincitur,
|
89.1
|
si aeternitate non vincitur? in qua quid est boni prae-
|
|
ter summam voluptatem, et eam sempiternam? quid
|
|
ergo attinet gloriose loqui, nisi constanter loquare? In
|
|
voluptate corporis—addam, si vis, 'animi', dum ea
|
5
|
ipsa, ut vultis, sit e corpore—situm est vivere beate.
|
|
Quid? istam voluptatem perpetuam quis potest prae-
|
|
stare sapienti? nam quibus rebus efficiuntur voluptates,
|
|
eae non sunt in potestate sapientis. non enim in ipsa
|
|
sapientia positum est beatum esse, sed in iis rebus,
|
10
|
quas sapientia comparat ad voluptatem. totum autem
|
|
id externum est, et quod externum, id in casu est. ita
|
|
fit beatae vitae domina fortuna, quam Epicurus ait exi-
|
|
guam intervenire sapienti.
|
|