Quodsi esset in voluptate summum bonum, ut dici- 2.114.6
tis, optabile esset maxima in voluptate nullo intervallo
interiecto dies noctesque versari, cum omnes sensus
dulcedine omni quasi perfusi moverentur. quis est autem
dignus nomine hominis, qui unum diem totum velit esse 10
in genere isto voluptatis? Cyrenaici quidem non recu-
sant; vestri haec verecundius, illi fortasse constantius.
sed lustremus animo non has maximas artis, quibus 115.1
qui carebant inertes a maioribus nominabantur, sed
quaero num existimes, non dico Homerum, Archilo-
chum, Pindarum, sed Phidian, Polyclitum, Zeuxim ad
voluptatem artes suas direxisse. ergo opifex plus sibi 5
proponet ad formarum quam civis excellens ad facto-
rum pulchritudinem? quae autem est alia causa erroris
tanti tam longe lateque diffusi, nisi quod is, qui volup-
tatem summum bonum esse decernit, non cum ea parte
animi, <in> qua inest ratio atque consilium, sed cum 10
cupiditate, id est cum animi levissima parte, deliberat?
Quaero enim de te, si sunt di, ut vos etiam putatis, qui
possint esse beati, cum voluptates corpore percipere
non possint, aut, si sine eo genere voluptatis beati sint,
cur similem animi usum in sapiente esse nolitis. 15
  Lege laudationes, Torquate, non eorum, qui sunt ab 116.1
Homero laudati, non Cyri, non Agesilai, non Aristidi
aut Themistocli, non Philippi aut Alexandri, lege nostro-
rum hominum, lege vestrae familiae; neminem videbis
ita laudatum, ut artifex callidus comparandarum volup- 5
tatum diceretur. non elogia monimentorum id signi-
ficant, velut hoc ad portam: 'Hunc unum plurimae con-
sentiunt gentes populi primarium fuisse virum.' Idne 117.1
consensisse de Calatino plurimas gentis arbitramur, pri-
marium populi fuisse, quod praestantissimus fuisset in
conficiendis voluptatibus? ergo in iis adolescentibus
bonam spem esse dicemus et magnam indolem, quos 5
suis commodis inservituros et quicquid ipsis expediat
facturos arbitrabimur? nonne videmus quanta pertur-
batio rerum omnium consequatur, quanta confusio?
tollitur beneficium, tollitur gratia, quae sunt vincla con-
cordiae. nec enim, cum tua causa cui commodes, bene- 10
ficium illud habendum est, sed faeneratio, nec gratia
deberi videtur ei, qui sua causa commodaverit. maxi-
mas vero virtutes iacere omnis necesse est voluptate
dominante. sunt etiam turpitudines plurimae, quae, nisi
honestas natura plurimum valeat, cur non cadant in 15
sapientem non est facile defendere.