Similia dici possunt de explicatione naturae, qua et 4.11.1
hi utuntur et vestri, neque vero ob duas modo causas,
quo modo Epicuro videtur, ut pellatur mortis et reli-
gionis metus, sed etiam modestiam quandam cognitio
rerum caelestium affert iis, qui videant quanta sit etiam 5
apud deos moderatio, quantus ordo, et magnitudinem
animi deorum opera et facta cernentibus, iustitiam etiam,
cum cognitum habeas quod sit summi rectoris ac do-
mini numen, quod consilium, quae voluntas; cuius ad
naturam apta ratio vera illa et summa lex a philoso- 10
phis dicitur. inest in eadem explicatione naturae insa- 12.1
tiabilis quaedam e cognoscendis rebus voluptas, in qua
una confectis rebus necessariis vacui negotiis honeste
ac liberaliter possimus vivere. Ergo in hac ratione tota
de maximis fere rebus Stoici illos secuti sunt, ut et 5
deos esse et quattuor ex rebus omnia constare dicerent.
cum autem quaereretur res admodum difficilis, num
quinta quaedam natura videretur esse, ex qua ratio et
intellegentia oriretur, in quo etiam de animis cuius ge-
neris essent quaereretur, Zeno id dixit esse ignem, non 10
nulla deinde aliter, sed ea pauca; de maxima autem
re eodem modo, divina mente atque natura mundum
universum et eius maximas partis administrari. Ma-
teriam vero rerum et copiam apud hos exilem, apud
illos uberrimam reperiemus. quam multa ab iis con- 13.1
quisita et collecta sunt de omnium animantium genere,
ortu, membris, aetatibus! quam multa de rebus iis,
quae gignuntur e terra! quam multae quamque de
variis rebus et causae, cur quidque fiat, et demonstra- 5
tiones, quem ad modum quidque fiat! qua ex omni
copia plurima et certissima argumenta sumuntur ad
cuiusque rei naturam explicandam. Ergo adhuc, quan-
tum equidem intellego, causa non videtur fuisse mu-
tandi nominis. non enim, si omnia non sequebatur, 10
idcirco non erat ortus illinc. equidem etiam Epicurum,
in physicis quidem, Democriteum puto. pauca mutat
vel plura sane; at cum de plurimis eadem dicit, tum
certe de maximis. quod idem cum vestri faciant, non
satis magnam tribuunt inventoribus gratiam. 15