Et hoc quidem mihi cum Bruto convenit, id est cum 5.39.8
Aristotele Xenocrate Speusippo Polemone. sed mihi
videntur etiam beatissimi. quid enim deest ad beate vi- 40.1
vendum ei, qui confidit suis bonis? aut, qui diffidit,
beatus esse qui potest? at diffidat necesse est, qui
bona dividit tripertito. qui enim poterit aut corporis
firmitate aut fortunae stabilitate confidere? atqui nisi 5
stabili et fixo et permanente bono beatus esse nemo
potest. quid ergo eius modi istorum est? ut mihi Laco-
nis illud dictum in hos cadere videatur, qui glorianti
cuidam mercatori, quod multas navis in omnem oram
maritimam demisisset, 'non sane optabilis quidem ista' 10
inquit 'rudentibus apta fortuna.' an dubium est quin
nihil sit habendum in eo genere, quo vita beata com-
pleatur, si id possit amitti? nihil enim interarescere,
nihil extingui, nihil cadere debet eorum, in quibus vita
beata consistit. nam qui timebit ne quid ex is deper- 15
dat, beatus esse non poterit. volumus enim eum, qui 41.1
beatus sit, tutum esse, inexpugnabilem, saeptum atque
munitum, non ut parvo metu praeditus sit, sed ut nullo.
ut enim innocens is dicitur, non qui leviter nocet, sed
qui nihil nocet, sic sine metu is habendus est, non qui 5
parva metuit, sed qui omnino metu vacat. quae est
enim alia fortitudo nisi animi adfectio cum in adeundo
periculo et in labore ac dolore patiens, tum procul ab
omni metu? atque haec certe non ita se haberent, nisi
omne bonum in una honestate consisteret. qui autem 42.1
illam maxume optatam et expetitam securitatem—
securitatem autem nunc appello vacuitatem aegritu-
dinis, in qua vita beata posita est—habere quisquam
potest, cui aut adsit aut adesse possit multitudo ma- 5
lorum? qui autem poterit esse celsus et erectus et ea,
quae homini accidere possunt, omnia parva ducens,
qualem sapientem esse volumus, nisi omnia sibi in se
posita censebit? an Lacedaemonii Philippo minitante
per litteras se omnia quae conarentur prohibiturum 10
quaesiverunt, num se esset etiam mori prohibiturus:
vir is, quem quaerimus, non multo facilius tali animo
reperietur quam civitas universa? quid? ad hanc for-
titudinem, de qua loquimur, temperantia adiuncta,
quae sit moderatrix omnium commotionum, quid pot- 15
est ad beate vivendum deesse ei, quem fortitudo ab
aegritudine et a metu vindicet, temperantia cum a libi-
dine avocet, tum insolenti alacritate gestire non sinat?
haec efficere virtutem ostenderem, nisi superioribus
diebus essent explicata. Atque cum perturbationes ani- 43.1
mi miseriam, sedationes autem vitam efficiant beatam,
duplexque ratio perturbationis sit, quod aegritudo et
metus in malis opinatis, in bonorum autem errore lae-
titia gestiens libidoque versetur, quae omnia cum con- 5
silio et ratione pugnent, his tu tam gravibus concita-
tionibus tamque ipsis inter se dissentientibus atque
distractis quem vacuum solutum liberum videris, hunc
dubitabis beatum dicere? atqui sapiens semper ita ad-
fectus est; semper igitur sapiens beatus est. 10