Vides, credo, ut Epicurus cupiditatum genera di- 5.93.1
viserit, non nimis fortasse subtiliter, utiliter tamen:
partim esse naturales et necessarias, partim naturales
et non necessarias, partim neutrum; necessarias satiari
posse paene nihilo; divitias enim naturae esse para- 5
biles; secundum autem genus cupiditatum nec ad po-
tiendum difficile esse censet nec vero ad carendum;
tertias, quod essent plane inanes neque necessitatem
modo, sed ne naturam quidem attingerent, funditus
eiciendas putavit. hoc loco multa ab Epicureis dis- 94.1
putantur, eaeque voluptates singillatim extenuantur,
quarum genera non contemnunt, <non> quaerunt ta-
men copiam. nam et obscenas voluptates, de quibus
multa ab illis habetur oratio, facilis communis in 5
medio sitas esse dicunt, easque si natura requirat,
non genere aut loco aut ordine, sed forma aetate fi-
gura metiendas putant, ab isque abstinere minime esse
difficile, si aut valetudo aut officium aut fama postu-
let, omninoque genus hoc voluptatum optabile esse, 10
si non obsit, prodesse numquam. Totumque hoc de 95.1
voluptate sic ille praecipit, ut voluptatem ipsam per se,
quia voluptas sit, semper optandam <et> expetendam
putet, eademque ratione dolorem ob id ipsum, quia
dolor sit, semper esse fugiendum; itaque hac usurum 5
compensatione sapientem, <ut> et voluptatem fugiat,
si ea maiorem dolorem effectura sit, et dolorem sus-
cipiat maiorem efficientem voluptatem; omniaque
iucunda, quamquam sensu corporis iudicentur, ad ani-
mum referri tamen. quocirca corpus gaudere tam diu, 96.1
dum praesentem sentiret voluptatem, animum et prae-
sentem percipere pariter cum corpore et prospicere
venientem nec praeteritam praeterfluere sinere. ita per-
petuas et contextas voluptates in sapiente fore sem- 5
per, cum expectatio speratarum voluptatum <cum>
perceptarum memoria iungeretur. Atque his similia 97.1
ad victum etiam transferuntur, extenuaturque magni-
ficentia et sumptus epularum, quod parvo cultu na-
tura contenta sit. etenim quis hoc non videt, desideriis
omnia ista condiri? Darius in fuga cum aquam tur- 5
bidam et cadaveribus inquinatam bibisset, negavit um-
quam se bibisse iucundius. numquam videlicet sitiens
biberat. nec esuriens Ptolomaeus ederat; cui cum per-
agranti Aegyptum comitibus non consecutis cibarius
in casa panis datus esset, nihil visum est illo pane 10
iucundius. Socraten ferunt, cum usque ad vesperum
contentius ambularet quaesitumque esset ex eo, quare
id faceret, respondisse se, quo melius cenaret, obsonare
ambulando famem. quid? victum Lacedaemoniorum in 98.1
philitiis nonne videmus? ubi cum tyrannus cenavisset
Dionysius, negavit se iure illo nigro, quod cenae caput
erat, delectatum. tum is qui illa coxerat: 'minime mi-
rum; condimenta enim defuerunt.' 'quae tandem?' in- 5
quit ille. 'labor in venatu, sudor, cursus ad Eurotam,
fames, sitis. his enim rebus Lacedaemoniorum epulae
condiuntur.' atque hoc non ex hominum more solum,
sed etiam ex bestiis intellegi potest, quae, ut quicquid
obiectum est, quod modo a natura non sit alienum, 10
eo contentae non quaerunt amplius. civitates quaedam 99.1
universae more doctae parsimonia delectantur, ut de
Lacedaemoniis paulo ante diximus. Persarum a Xeno-
phonte victus exponitur, quos negat ad panem ad-
hibere quicquam praeter nasturcium. quamquam, si 5
quaedam etiam suaviora natura desideret, quam multa
ex terra arboribusque gignuntur cum copia facili, tum
suavitate praestanti! adde siccitatem, quae consequi-
tur hanc continentiam in victu, adde integritatem vale-
tudinis; confer sudantis ructantis refertos epulis tam- 10
quam opimos boves: tum intelleges, qui voluptatem 100.1
maxime sequantur, eos minime consequi, iucundita-
temque victus esse in desiderio, non in satietate. Ti-
motheum, clarum hominem Athenis et principem civi-
tatis, ferunt, cum cenavisset apud Platonem eoque 5
convivio admodum delectatus esset vidissetque eum
postridie, dixisse: 'vestrae quidem cenae non solum in
praesentia, sed etiam postero die iucundae sunt.' quid
quod ne mente quidem recte uti possumus multo cibo
et potione completi? est praeclara epistula Platonis 10
ad Dionis propinquos, in qua scriptum est his fere
verbis: 'quo cum venissem, vita illa beata, quae fere-
batur, plena Italicarum Syracusiarumque mensarum,
nullo modo mihi placuit, bis in die saturum fieri nec
umquam pernoctare solum ceteraque, quae comitantur 15
huic vitae, in qua sapiens nemo efficietur umquam,
moderatus vero multo minus. quae enim natura tam
mirabiliter temperari potest?' quo modo igitur iucunda 101.1
vita potest esse, a qua absit prudentia, absit mode-
ratio? ex quo Sardanapalli, opulentissimi Syriae regis,
error adgnoscitur, qui incidi iussit in busto:
    'Haec habeo, quae edi, quaeque exsaturata libido 5
    Hausit; at illa iacent multa et praeclara relicta.'
'quid aliud' inquit Aristoteles 'in bovis, non in regis
sepulcro inscriberes? haec habere se mortuum dicit,
quae ne vivus quidem diutius habebat quam frueba-
tur.' Cur igitur divitiae desiderentur, aut ubi pauper- 102.1
tas beatos esse non sinit? signis, credo, tabulis studes.
si quis est qui his delectetur, nonne melius tenues ho-
mines fruuntur quam illi qui is abundant? est enim
earum rerum omnium <in> nostra urbe summa in pu- 5
blico copia. quae qui privatim habent, nec tam multa
et raro vident, cum in sua rura venerunt; quos tamen
pungit aliquid, cum, illa unde habeant, recordantur.
dies deficiat, si velim paupertatis causam defendere.
aperta enim res est, et cotidie nos ipsa natura admonet, 10
quam paucis, quam parvis rebus egeat, quam vilibus.