Quodsi omnium consensus naturae vox est, omnes- 1.35.1
que qui ubique sunt consentiunt esse aliquid, quod
ad eos pertineat qui vita cesserint, nobis quoque idem
existimandum est, et si, quorum aut ingenio aut virtute
animus excellit, eos arbitrabimur, quia natura optima 5
sint, cernere naturae vim maxume, veri simile est, cum
optumus quisque maxume posteritati serviat, esse ali-
quid, cuius is post mortem sensum sit habiturus.
  Sed ut deos esse natura opinamur, qualesque sint, 36.1
ratione cognoscimus, sic permanere animos arbitra-
mur consensu nationum omnium, qua in sede maneant
qualesque sint, ratione discendum est. cuius ignora-
tio finxit inferos easque formidines, quas tu contem- 5
nere non sine causa videbare. in terram enim caden-
tibus corporibus isque humo tectis, e quo dictum est
humari, sub terra censebant reliquam vitam agi mor-
tuorum; quam eorum opinionem magni errores conse-
cuti sunt, quos auxerunt poëtae. frequens enim con- 37.1
sessus theatri, in quo sunt mulierculae et pueri, mo-
vetur audiens tam grande carmen:
    'Ádsum atque advenio Ácherunte víx via alta atque árdua
    Pér speluncas sáxis structas ásperis pendéntibus 5
    Máxumis, ubi rígida constat crássa caligo ínferum,'
tantumque valuit error—qui mihi quidem iam sub-
latus videtur—, ut, corpora cremata cum scirent,
tamen ea fieri apud inferos fingerent, quae sine cor-
poribus nec fieri possent nec intellegi. animos enim 10
per se ipsos viventis non poterant mente complecti,
formam aliquam figuramque quaerebant. inde Homeri
tota νέκυια, inde ea quae meus amicus Appius νεκυο-
μαντεῖα faciebat, inde in vicinia nostra Averni lacus,
    únde animae excitántur obscura úmbra opertae, 15
       imágines
    mórtuorum, alto óstio Acherúntis, salso sánguine.
has tamen imagines loqui volunt, quod fieri nec sine
lingua nec sine palato nec sine faucium laterum pul-
monum vi et figura potest. nihil enim animo videre 20
poterant, ad oculos omnia referebant.