Ego vero facile sim passus ne in mentem quidem 1.55.11
mihi aliquid contra venire; ita isti faveo sententiae.
  Quid? illa tandem num leviora censes, quae decla- 56.1
rant inesse in animis hominum divina quaedam? quae
si cernerem quem ad modum nasci possent, etiam
quem ad modum interirent viderem. nam sanguinem
bilem pituitam ossa nervos venas, omnem denique 5
membrorum et totius corporis figuram videor posse
dicere unde concreta et quo modo facta sint: animum
ipsum—si nihil esset in eo nisi id, ut per eum vi-
veremus, tam natura putarem hominis vitam susten-
tari quam vitis, quam arboris; haec enim etiam dici- 10
mus vivere. item si nihil haberet animus hominis nisi
ut appeteret aut fugeret, id quoque esset ei commune
cum bestiis. Habet primum memoriam, et eam infini- 57.1
tam rerum innumerabilium. quam quidem Plato recor-
dationem esse volt vitae superioris. nam in illo libro,
qui inscribitur Menon, pusionem quendam Socrates
interrogat quaedam geometrica de dimensione qua- 5
drati. ad ea sic ille respondet ut puer, et tamen ita
faciles interrogationes sunt, ut gradatim respondens
eodem perveniat, quo si geometrica didicisset. ex quo
effici volt Socrates, ut discere nihil aliud sit nisi recor-
dari. quem locum multo etiam accuratius explicat in 10
eo sermone, quem habuit eo ipso die, quo excessit e
vita; docet enim quemvis, qui omnium rerum rudis
esse videatur, bene interroganti respondentem decla-
rare se non tum illa discere, sed reminiscendo reco-
gnoscere, nec vero fieri ullo modo posse, ut a pueris tot 15
rerum atque tantarum insitas et quasi consignatas in
animis notiones, quas ἐννοίας vocant, haberemus, nisi
animus, ante quam in corpus intravisset, in rerum
cognitione viguisset. cumque nihil esset . . . , ut omni- 58.1
bus locis a Platone disseritur—nihil enim putat esse,
quod oriatur et intereat, idque solum esse, quod sem-
per tale sit quale est (ἰδέαν appellat ille, nos spe-
ciem)—, non potuit animus haec in corpore inclusus 5
adgnoscere, cognita attulit; ex quo tam multarum re-
rum cognitionis admiratio tollitur. neque ea plane
videt animus, cum repente in tam insolitum tamque
perturbatum domicilium inmigravit, sed cum se col-
legit atque recreavit, tum adgnoscit illa reminiscendo. 10
ita nihil est aliud discere nisi recordari. Ego autem 59.1
maiore etiam quodam modo memoriam admiror. quid
est enim illud quo meminimus, aut quam habet vim
aut unde nat[ur]am? non quaero, quanta memoria Si-
monides fuisse dicatur, quanta Theodectes, quanta is, 5
qui a Pyrrho legatus ad senatum est missus, Cineas,
quanta nuper Charmadas, quanta, qui modo fuit, Scep-
sius Metrodorus, quanta noster Hortensius: de com-
muni hominum memoria loquor, et eorum maxume
qui in aliquo maiore studio et arte versantur, quorum 10
quanta mens sit, difficile est existimare; ita multa
meminerunt. Quorsus igitur haec spectat oratio? quae 60.1
sit illa vis et unde sit, intellegendum puto. non est certe
nec cordis nec sanguinis nec cerebri nec atomorum;
animae sit ignisne nescio, nec me pudet ut istos fateri
nescire quod nesciam: illud, si ulla alia de re obscura 5
adfirmare possem, sive anima sive ignis sit animus,
eum iurarem esse divinum. quid enim, obsecro te,
terrane tibi hoc nebuloso et caliginoso caelo aut sata
aut concreta videtur tanta vis memoriae? si quid sit
hoc non vides, at quale sit vides; si ne id quidem, 10
at quantum sit profecto vides. quid igitur? utrum ca- 61.1
pacitatem aliquam in animo putamus esse, quo tam-
quam in aliquod vas ea quae meminimus infundan-
tur? absurdum id quidem; qui enim fundus aut quae
talis animi figura intellegi potest aut quae tanta om- 5
nino capacitas? an inprimi quasi ceram animum pu-
tamus, et esse memoriam signatarum rerum in mente
vestigia? quae possunt verborum, quae rerum ipsarum
esse vestigia, quae porro tam inmensa magnitudo,
quae illa tam multa possit effingere? 10