Quamquam quid opus est in hoc philosophari, cum 1.89.1
rem non magnopere philosophia egere videamus?
quotiens non modo ductores nostri, sed universi etiam
exercitus ad non dubiam mortem concurrerunt! quae
quidem si timeretur, non Lucius Brutus arcens eum 5
reditu tyrannum, quem ipse expulerat, in proelio con-
cidisset; non cum Latinis decertans pater Decius, cum
Etruscis filius, cum Pyrrho nepos se hostium telis obie-
cissent; non uno bello pro patria cadentis Scipiones
Hispania vidisset, Paulum et Geminum Cannae, Venu- 10
sia Marcellum, Litana Albinum, Lucani Gracchum.
num quis horum miser hodie? ne tum quidem post
spiritum extremum; nec enim potest esse miser quis-
quam sensu perempto. 'At id ipsum odiosum est, 90.1
sine sensu esse.' odiosum, si id esset carere; cum vero
perspicuum sit nihil posse in eo esse qui ipse non sit,
quid potest esse in eo odiosum qui nec careat nec sen-
tiat? quamquam hoc quidem nimis saepe, sed eo quod 5
in hoc inest omnis animi contractio ex metu mortis.
qui enim satis viderit, id quod est luce clarius, ani-
mo et corpore consumpto totoque animante deleto
et facto interitu universo illud animal, quod fuerit,
factum esse nihil, is plane perspiciet inter Hippocen- 10
taurum, qui numquam fuerit, et regem Agamemnonem
nihil interesse, nec pluris nunc facere M. Camillum
hoc civile bellum, quam ego illo vivo fecerim Ro-
mam captam. Cur igitur et Camillus doleret, si haec
post trecentos et quinquaginta fere annos eventura 15
putaret, et ego doleam, si ad decem milia annorum
gentem aliquam urbe nostra potituram putem? quia
tanta caritas patriae est, ut eam non sensu nostro,
sed salute ipsius metiamur. itaque non deterret sa-
pientem mors, quae propter incertos casus cotidie 91.1
imminet, propter brevitatem vitae numquam potest
longe abesse, quo minus in omne tempus rei p. suis-
que consulat, cum posteritatem ipsam, cuius sensum
habiturus non sit, ad se putet pertinere. quare licet 5
etiam mortalem esse animum iudicantem aeterna mo-
liri, non gloriae cupiditate, quam sensurus non sis,
sed virtutis, quam necessario gloria, etiamsi tu id non
agas, consequatur.