Quod si tibi persuasum est—principio enim di- 2.47.1
xisti plus in dedecore mali tibi videri quam in do-
lore—, reliquum est, ut tute tibi imperes. quamquam
hoc nescio quo modo dicatur. quasi duo simus, ut alter
imperet, alter pareat! non inscite tamen dicitur. est 5
enim animus in partis tributus duas, quarum altera
rationis est particeps, altera expers. cum igitur prae-
cipitur, ut nobismet ipsis imperemus, hoc praecipi-
tur, ut ratio coërceat temeritatem. est in animis om-
nium fere natura molle quiddam, demissum, humile, 10
enervatum quodam modo et languidum. si nihil es-
set aliud, nihil esset homine deformius. sed praesto
est domina omnium et regina ratio, quae conixa per
se et progressa longius fit perfecta virtus. haec ut
imperet illi parti animi, quae oboedire debet, id vi- 15
dendum est viro. 'quonam modo?' inquies. vel ut do- 48.1
minus servo vel ut imperator militi vel ut parens filio.
si turpissime se illa pars animi geret, quam dixi esse
mollem, si se lamentis muliebriter lacrimisque dedet,
vinciatur et constringatur amicorum propinquorum- 5
que custodiis; saepe enim videmus fractos pudore,
qui ratione nulla vincerentur. ergo hos quidem ut fa-
mulos vinclis prope ac custodia, qui autem erunt fir-
miores nec tamen robustissimi, hos admonitu opor-
tebit ut bonos milites revocatos dignitatem tueri. non 10
nimis in Niptris ille sapientissimus Graeciae saucius
lamentatur vel modice potius: 'pedetemptim,' inquit, 'ite
    et sedató nisu
    Ne súccussu arripiát maior
    Dolor' 15
(Pacuvius hoc melius quam Sophocles; apud illum 49.1
enim perquam flebiliter Ulixes lamentatur in vol-
nere); tamen huic leviter gementi illi ipsi, qui ferunt
saucium, personae gravitatem intuentes non dubitant
dicere: 5
    'Tu quóque, Ulixes, quamquám graviter
    Cernímus ictum, nimis paéne animo es
    Mollí, qui consuetús in armis
    Aevom ágere . . . . . . . '
intellegit poëta prudens ferendi doloris consuetudinem 10
esse non contemnendam magistram. atque ille non 50.1
inmoderate magno in dolore:
    'Retinéte, tenete! opprímit ulcus;
    Nudáte! heu miserum me: éxcrucior.'
incipit labi, deinde ilico desinit: 5
    'Operíte, abscedite iám iam!
    Mittíte! nam attrectatu ét quassu
    Saevum ámplificatis dolórem.'
videsne, ut obmutuerit non sedatus corporis, sed
castigatus animi dolor? itaque in extremis Niptris 10
alios quoque obiurgat, idque moriens:
    'Cónqueri fortúnam adversam, nón lamentarí decet;
    Id viri est offícium, fletus múliebri ingenio ádditus.'