LIBER TERTIUS
|
|
Quidnam esse, Brute, causae putem, cur, cum con-
|
3.1.1
|
stemus ex animo et corpore, corporis curandi tuendi-
|
|
que causa quaesita sit ars atque eius utilitas deo-
|
|
rum inmortalium inventioni consecrata, animi autem
|
|
medicina nec tam desiderata sit, ante quam inventa,
|
5
|
nec tam culta, posteaquam cognita est, nec tam mul-
|
|
tis grata et probata, pluribus etiam suspecta et invisa?
|
|
an quod corporis gravitatem et dolorem animo iudica-
|
|
mus, animi morbum corpore non sentimus? ita fit ut
|
|
animus de se ipse tum iudicet, cum id ipsum, quo
|
10
|
iudicatur, aegrotet. Quodsi talis nos natura genuisset,
|
2.1
|
ut eam ipsam intueri et perspicere eademque optima
|
|
duce cursum vitae conficere possemus, haut erat sane
|
|
quod quisquam rationem ac doctrinam requireret. nunc
|
|
parvulos nobis dedit igniculos, quos celeriter malis
|
5
|
moribus opinionibusque depravati sic restinguimus, ut
|
|
nusquam naturae lumen appareat. sunt enim ingeniis
|
|
nostris semina innata virtutum, quae si adolescere lice-
|
|
ret, ipsa nos ad beatam vitam natura perduceret. nunc
|
|
autem, simul atque editi in lucem et suscepti sumus,
|
10
|
in omni continuo pravitate et in summa opinionum per-
|
|
versitate versamur, ut paene cum lacte nutricis errorem
|
|
suxisse videamur. cum vero parentibus redditi, dein
|
|
magistris traditi sumus, tum ita variis imbuimur errori-
|
|
bus, ut vanitati veritas et opinioni confirmatae natura
|
15
|
ipsa cedat. accedunt etiam poëtae, qui cum magnam
|
3.1
|
speciem doctrinae sapientiaeque prae se tulerunt,
|
|
audiuntur leguntur ediscuntur et inhaerescunt penitus
|
|
in mentibus. cum vero eodem quasi maxumus quidam
|
|
magister populus accessit atque omnis undique ad vitia
|
5
|
consentiens multitudo, tum plane inficimur opinionum
|
|
pravitate a naturaque desciscimus, ut nobis optime na-
|
|
turae vim vidisse videantur, qui nihil melius homini,
|
|
nihil magis expetendum, nihil praestantius honoribus,
|
|
imperiis, populari gloria iudicaverunt. ad quam fertur
|
10
|
optumus quisque veramque illam honestatem expetens,
|
|
quam unam natura maxime anquirit, in summa inani-
|
|
tate versatur consectaturque nullam eminentem effi-
|
|
giem virtutis, sed adumbratam imaginem gloriae. est
|
|
enim gloria solida quaedam res et expressa, non adum-
|
15
|
brata; ea est consentiens laus bonorum, incorrupta vox
|
|
bene iudicantium de excellenti virtute, ea virtuti reso-
|
|
nat tamquam imago; quae quia recte factorum plerum-
|
|
que comes est, non est bonis viris repudianda. illa
|
4.1
|
autem, quae se eius imitatricem esse volt, temeraria
|
|
atque inconsiderata et plerumque peccatorum vitiorum-
|
|
que laudatrix, fama popularis, simulatione honestatis
|
|
formam eius pulchritudinemque corrumpit. qua caeci-
|
5
|
tate homines, cum quaedam etiam praeclara cuperent
|
|
eaque nescirent nec ubi nec qualia essent, funditus
|
|
alii everterunt suas civitates, alii ipsi occiderunt. atque
|
|
hi quidem optuma petentes non tam voluntate quam
|
|
cursus errore falluntur. quid? qui pecuniae cupiditate,
|
10
|
qui voluptatum libidine feruntur, quorumque ita per-
|
|
turbantur animi, ut non multum absint ab insania, quod
|
|
insipientibus contingit omnibus, is nullane est adhi-
|
|
benda curatio? utrum quod minus noceant animi
|
|
aegrotationes quam corporis, an quod corpora curari
|
15
|
possint, animorum medicina nulla sit? at et morbi per-
|
5.1
|
niciosiores pluresque sunt animi quam corporis; hi
|
|
enim ipsi odiosi sunt, quod ad animum pertinent
|
|
eumque sollicitant, 'animusque aeger', ut ait Ennius,
|
|
'semper errat neque pati neque perpeti potest, cupere
|
5
|
numquam desinit.' quibus duobus morbis, ut omittam
|
|
alios, aegritudine et cupiditate, qui tandem possunt
|
|
in corpore esse graviores? qui vero probari potest
|
|
ut sibi mederi animus non possit, cum ipsam medi-
|
|
cinam corporis animus invenerit, cumque ad corpo-
|
10
|
rum sanationem multum ipsa corpora et natura valeat
|
|
nec omnes, qui curari se passi sint, continuo etiam
|
|
convalescant, animi autem, qui se sanari voluerint
|
|
praeceptisque sapientium paruerint, sine ulla dubita-
|
|
tione sanentur? est profecto animi medicina, philo-
|
6.1
|
sophia; cuius auxilium non ut in corporis morbis pe-
|
|
tendum est foris, omnibusque opibus viribus, ut nos-
|
|
met ipsi nobis mederi possimus, elaborandum est.
|
|
Quamquam de universa philosophia, quanto opere
|
5
|
et expetenda esset et colenda, satis, ut arbitror, dictum
|
|
est in Hortensio. de maxumis autem rebus nihil fere
|
|
intermisimus postea nec disputare nec scribere. his
|
|
autem libris exposita sunt ea quae a nobis cum fami-
|
|
liaribus nostris in Tusculano erant disputata. sed quo
|
10
|
niam duobus superioribus de morte et de dolore dic-
|
|
tum est, tertius dies disputationis hoc tertium volu-
|
|
men efficiet. ut enim in Academiam nostram descen-
|
7.1
|
dimus inclinato iam in postmeridianum tempus die,
|
|
poposci eorum aliquem, qui aderant, causam disserendi.
|
|
tum res acta sic est:
|
|
Videtur mihi cadere in sapientem aegritudo.
|
5
|