Erit igitur in consolationibus prima medicina docere 3.77.1
aut nullum malum esse aut admodum parvum, altera
et de communi condicione vitae et proprie, si quid sit
de ipsius qui maereat disputandum, tertia summam
esse stultitiam frustra confici maerore, cum intellegas 5
nihil posse profici. nam Cleanthes quidem sapientem
consolatur, qui consolatione non eget. nihil enim esse
malum, quod turpe non sit, si lugenti persuaseris, non
tu illi luctum, sed stultitiam detraxeris; alienum autem
tempus docendi. et tamen non satis mihi videtur vi- 10
disse hoc Cleanthes, suscipi aliquando aegritudinem
posse ex eo ipso, quod esse summum malum Clean-
thes ipse fateatur. quid enim dicemus, cum Socrates
Alcibiadi persuasisset, ut accepimus, eum nihil ho-
minis esse nec quicquam inter Alcibiadem summo loco 15
natum et quemvis baiolum interesse, cum se Alcibiades
adflictaret lacrimansque Socrati supplex esset, ut sibi
virtutem traderet turpitudinemque depelleret,—quid di-
cemus, Cleanthe? tum in illa re, quae aegritudine Alci-
biadem adficiebat, mali nihil fuisse? quid? illa Ly- 78.1
conis qualia sunt? qui aegritudinem extenuans parvis
ait eam rebus moveri, fortunae et corporis incommo-
dis, non animi malis. quid ergo? illud, quod Alcibiades
dolebat, non ex animi malis vitiisque constabat? ad 5
Epicuri consolationem satis est ante dictum. ne illa 79.1
quidem firmissima consolatio est, quamquam et usi-
tata est et saepe prodest: 'non tibi hoc soli.' prodest
haec quidem, ut dixi, sed nec semper nec omnibus;
sunt enim qui respuant; sed refert, quo modo adhi- 5
beatur. ut enim tulerit quisque eorum qui sapienter
tulerunt, non quo quisque incommodo adfectus sit,
praedicandum est. Chrysippi ad veritatem firmissima
est, ad tempus aegritudinis difficilis. magnum opus
est probare maerenti illum suo iudicio et, quod se ita 10
putet oportere facere, maerere. Nimirum igitur, ut in
causis non semper utimur eodem statu—sic enim
appellamus controversiarum genera—, sed ad tempus,
ad controversiae naturam, ad personam accommoda-
mus, sic in aegritudine lenienda, quam quisque curatio- 15
nem recipere possit, videndum est.