Sed nescio quo pacto ab eo, quod erat a te pro- 3.80.1
positum, aberravit oratio. tu enim de sapiente quae-
sieras, cui aut malum videri nullum potest, quod vacet
turpitudine, aut ita parvum malum, ut id obruatur
sapientia vixque appareat, qui nihil opinione adfingat 5
adsumatque ad aegritudinem nec id putet esse rectum,
se quam maxume excruciari luctuque confici, quo pra-
vius nihil esse possit. edocuit tamen ratio, ut mihi
quidem videtur, cum hoc ipsum proprie non quaerere-
tur hoc tempore, num quod esset malum nisi quod 10
idem dici turpe posset, tamen ut videremus, quicquid
esset in aegritudine mali, id non naturale esse, sed
voluntario iudicio et opinionis errore contractum.
  Tractatum est autem a nobis id genus aegritudinis, 81.1
quod unum est omnium maxumum, ut eo sublato reli-
quorum remedia ne magnopere quaerenda arbitrare-
mur. sunt enim certa, quae de paupertate certa, quae
de vita inhonorata et ingloria dici soleant; separatim 5
certae scholae sunt de exilio, de interitu patriae, de
servitute, de debilitate, de caecitate, de omni casu, in
quo nomen poni solet calamitatis. haec Graeci in singu-
las scholas et in singulos libros dispertiunt; opus enim
quaerunt (quamquam plenae disputationes delecta- 10
tionis sunt); et tamen, ut medici toto corpore curando 82.1
minimae etiam parti, si condoluit, medentur, sic phi-
losophia cum universam aegritudinem sustulit, <sustu-
lit> etiam, si quis error alicunde extitit, si paupertas mo-
mordit, si ignominia pupugit, si quid tenebrarum ob- 5
fudit exilium, aut eorum quae modo dixi si quid ex-
titit. etsi singularum rerum sunt propriae consolatio-
nes, de quibus audies tu quidem, cum voles. sed ad
eundem fontem revertendum est, aegritudinem omnem
procul abesse a sapiente, quod inanis sit, quod frustra 10
suscipiatur, quod non natura exoriatur, sed iudicio,
sed opinione, sed quadam invitatione ad dolendum,
cum id decreverimus ita fieri oportere. Hoc detracto, 83.1
quod totum est voluntarium, aegritudo erit sublata
illa maerens, morsus tamen et contractiuncula quae-
dam animi relinquetur. hanc dicant sane naturalem,
dum aegritudinis nomen absit grave taetrum fune- 5
stum, quod cum sapientia esse atque, ut ita dicam, ha-
bitare nullo modo possit. At quae stirpes sunt aegri-
tudinis, quam multae, quam amarae! quae ipso trunco
everso omnes eligendae sunt et, si necesse erit, singulis
disputationibus. superest enim nobis hoc, cuicuimodi 10
est, otium. sed ratio una omnium est aegritudinum,
plura nomina. nam et invidere aegritudinis est et
aemulari et obtrectare et misereri et angi, lugere, mae-
rere, aerumna adfici, lamentari, sollicitari, dolere, in
molestia esse, adflictari, desperare. Haec omnia defi- 84.1
niunt Stoici, eaque verba quae dixi singularum rerum
sunt, non, ut videntur, easdem res significant, sed ali-
quid differunt; quod alio loco fortasse tractabimus.
haec sunt illae fibrae stirpium, quas initio dixi, perse- 5
quendae et omnes eligendae, ne umquam ulla possit
existere. magnum opus et difficile, quis negat? quid
autem praeclarum non idem arduum? sed tamen id se
effecturam philosophia profitetur, nos modo cura-
tionem eius recipiamus. 10
  Verum haec quidem hactenus, cetera, quotienscum-
que voletis, et hoc loco et aliis parata vobis erunt.