Sed omnes perturbationes iudicio censent fieri et
|
4.14.9
|
opinione. itaque eas definiunt pressius, ut intelle-
|
10
|
gatur, non modo quam vitiosae, sed etiam quam in no-
|
|
stra sint potestate. est ergo aegritudo opinio recens
|
|
mali praesentis, in quo demitti contrahique animo
|
|
rectum esse videatur, laetitia opinio recens boni
|
|
praesentis, in quo ecferri rectum esse videatur, metus
|
15
|
opinio impendentis mali, quod intolerabile esse videa-
|
|
tur, libido opinio venturi boni, quod sit ex usu iam
|
|
praesens esse atque adesse. sed quae iudicia quasque
|
15.1
|
opiniones perturbationum esse dixi, non in eis per-
|
|
turbationes solum positas esse dicunt, verum illa etiam
|
|
quae efficiuntur perturbationibus, ut aegritudo quasi
|
|
morsum aliquem doloris efficiat, metus recessum quen-
|
5
|
dam animi et fugam, laetitia profusam hilaritatem,
|
|
libido effrenatam adpetentiam. opinationem autem,
|
|
quam in omnis definitiones superiores inclusimus, vo-
|
|
lunt esse inbecillam adsensionem.
|
|
Sed singulis perturbationibus partes eiusdem gene-
|
16.1
|
ris plures subiciuntur, ut aegritudini invidentia—
|
|
utendum est enim docendi causa verbo minus usitato,
|
|
quoniam invidia non in eo qui invidet solum dicitur,
|
|
sed etiam in eo cui invidetur—, aemulatio, obtrectatio,
|
5
|
misericordia, angor, luctus, maeror, aerumna, dolor,
|
|
lamentatio, sollicitudo, molestia, adflictatio, desperatio,
|
|
et si quae sunt de genere eodem. sub metum autem
|
|
subiecta sunt pigritia, pudor, terror, timor, pavor, exa-
|
|
nimatio, conturbatio, formido, voluptati malivolen-
|
10
|
tia laetans malo alieno, delectatio, iactatio et similia,
|
|
lubidini ira, excandescentia, odium, inimicitia, dis-
|
|
cordia, indigentia, desiderium et cetera eius modi. Haec
|
|
autem definiunt hoc modo: invidentiam esse dicunt ae-
|
|
gritudinem susceptam propter alterius res secundas,
|
15
|
quae nihil noceant invidenti. (nam si qui doleat eius
|
17.1
|
rebus secundis a quo ipse laedatur, non recte dicatur
|
|
invidere, ut si Hectori Agamemno; qui autem, cui al-
|
|
terius commoda nihil noceant, tamen eum doleat is
|
|
frui, is invideat profecto.) aemulatio autem dupliciter
|
5
|
illa quidem dicitur, ut et in laude et in vitio nomen
|
|
hoc sit; nam et imitatio virtutis aemulatio dicitur—
|
|
sed ea nihil hoc loco utimur; est enim laudis—, et est
|
|
aemulatio aegritudo, si eo quod concupierit alius po-
|
|
tiatur, ipse careat. obtrectatio autem est, ea quam intel-
|
10
|
legi ζηλοτυπίαν volo, aegritudo ex eo, quod alter quo-
|
|
que potiatur eo quod ipse concupiverit. misericordia
|
18.1
|
est aegritudo ex miseria alterius iniuria laborantis
|
|
(nemo enim parricidae aut proditoris supplicio miseri-
|
|
cordia commovetur); angor aegritudo premens, luc-
|
|
tus aegritudo ex eius qui carus fuerit interitu acerbo,
|
5
|
maeror aegritudo flebilis, aerumna aegritudo laboriosa,
|
|
dolor aegritudo crucians, lamentatio aegritudo cum
|
|
eiulatu, sollicitudo aegritudo cum cogitatione, mole-
|
|
stia aegritudo permanens, adflictatio aegritudo cum
|
|
vexatione corporis, desperatio aegritudo sine ulla re-
|
10
|
rum expectatione meliorum. Quae autem subiecta
|
|
sunt sub metum, ea sic definiunt: pigritiam metum
|
|
consequentis laboris, . . . terrorem metum concutientem,
|
19.1
|
ex quo fit ut pudorem rubor, terrorem pallor et tremor
|
|
et dentium crepitus consequatur, timorem metum mali
|
|
adpropinquantis, pavorem metum mentem loco mo-
|
|
ventem, ex quo illud Ennius: 'tum pavor sapientiam
|
5
|
omnem mi exanimato expectorat', exanimationem me-
|
|
tum subsequentem et quasi comitem pavoris, contur-
|
|
bationem metum excutientem cogitata, formidinem me-
|
|
tum permanentem. Voluptatis autem partes hoc mo-
|
20.1
|
do describunt, ut malevolentia sit voluptas ex malo alte-
|
|
rius sine emolumento suo, delectatio voluptas suavitate
|
|
auditus animum deleniens; et qualis est haec aurium,
|
|
tales sunt oculorum et tactionum et odorationum et
|
5
|
saporum, quae sunt omnes unius generis ad perfun-
|
|
dendum animum tamquam inliquefactae voluptates.
|
|
iactatio est voluptas gestiens et se efferens insolen-
|
|
tius. Quae autem libidini subiecta sunt, ea sic defi-
|
21.1
|
niuntur, ut ira sit libido poeniendi eius qui videatur
|
|
laesisse iniuria, excandescentia autem sit ira nascens
|
|
et modo existens, quae θύμωσις Graece dicitur, odium
|
|
ira inveterata, inimicitia ira ulciscendi tempus ob-
|
5
|
servans, discordia ira acerbior intimo animo et cor-
|
|
de concepta, indigentia libido inexplebilis, deside-
|
|
rium libido eius, qui nondum adsit, videndi. distin-
|
|
guunt illud etiam, ut libido sit earum rerum, quae
|
|
dicuntur de quodam aut quibusdam, quae κατηγο-
|
10
|
ρήματα dialectici appellant, ut habere divitias, capere
|
|
honores, indigentia rerum ipsarum sit, ut honorum, ut
|
|
pecuniae.
|
|