Atque ut ad valetudinis similitudinem veniamus 4.27.6
eaque conlatione utamur aliquando, sed parcius quam
solent Stoici: ut sunt alii ad alios morbos procliviores
—itaque dicimus gravidinosos quosdam, <quosdam>
torminosos, non quia iam sint, sed quia saepe sint—, 10
<sic> alii ad metum, alii ad aliam perturbationem; ex
quo in aliis anxietas, unde anxii, in aliis iracundia di-
citur. quae ab ira differt, estque aliud iracundum esse,
aliud iratum, ut differt anxietas ab angore (neque
enim omnes anxii, qui anguntur aliquando, nec, qui 15
anxii, semper anguntur), ut inter ebrietatem <et ebrio-
sitatem> interest, aliudque est amatorem esse, aliud
amantem. atque haec aliorum ad alios morbos pro-
clivitas late patet; nam pertinet ad omnes pertur-
bationes; in multis etiam vitiis apparet, sed nomen 28.1
res non habet. ergo et invidi et malivoli et libidinosi
et timidi et misericordes, quia proclives ad eas pertur-
bationes <sunt>, non quia semper feruntur. haec igitur
proclivitas ad suum quodque genus a similitudine 5
corporis aegrotatio dicatur, dum ea intellegatur ad
aegrotandum proclivitas. sed haec in bonis rebus,
quod alii ad alia bona sunt aptiores, facilitas nomi-
netur, in malis proclivitas, ut significet lapsionem,
in neutris habeat superius nomen. Quo modo autem in 10
corpore est morbus, est aegrotatio, est vitium, sic in
animo. morbum appellant totius corporis corruptio-
nem, aegrotationem morbum cum imbecillitate, vi-
tium, cum partes corporis inter se dissident, ex quo
pravitas membrorum, distortio, deformitas. itaque illa 29.1
duo, morbus et aegrotatio, ex totius valetudinis corpo-
ris conquassatione et perturbatione gignuntur, vitium
autem integra valetudine ipsum ex se cernitur. sed
in animo tantum modo cogitatione possumus morbum 5
ab aegrotatione seiungere, vitiositas autem est habitus
aut adfectio in tota vita inconstans et a se ipsa dissen-
tiens. ita fit, ut in altera corruptione opinionum mor-
bus efficiatur et aegrotatio, in altera inconstantia et
repugnantia. non enim omne vitium paris habet dis- 10
sensiones, ut eorum, qui non longe a sapientia absunt,
adfectio est illa quidem discrepans sibi ipsa, dum est
insipiens, sed non distorta nec prava. morbi autem et
aegrotationes partes sunt vitiositatis, sed perturba-
tiones sintne eiusdem partes, quaestio est. vitia enim 30.1
adfectiones sunt manentes, perturbationes autem mo-
ventes, ut non possint adfectionum manentium partes
esse. Atque ut in malis attingit animi naturam cor-
poris similitudo, sic in bonis. sunt enim in corpore 5
praecipua, pulchritudo, vires, valetudo, firmitas, ve-
locitas, sunt item in animo. <ut> enim corporis tem-
peratio, cum ea congruunt inter se e quibus con-
stamus, sanitas, sic animi dicitur, cum eius iudicia
opinionesque concordant, eaque animi est virtus, quam 10
alii ipsam temperantiam dicunt esse, alii obtemperan-
tem temperantiae praeceptis et eam subsequentem nec
habentem ullam speciem suam, sed sive hoc sive illud
sit, in solo esse sapiente. est autem quaedam animi
sanitas, quae in insipientem etiam cadat, cum curatione 15
et purgatione medicorum conturbatio mentis aufertur.
et ut corporis est quaedam apta figura membrorum 31.1
cum coloris quadam suavitate eaque dicitur pulchritu-
do, sic in animo opinionum iudiciorumque aequabilitas
et constantia cum firmitate quadam et stabilitate vir-
tutem subsequens aut virtutis vim ipsam continens 5
pulchritudo vocatur. itemque viribus corporis et ner-
vis et efficacitati similes similibus quoque verbis animi
vires nominantur. velocitas autem corporis celeritas
appellatur, quae eadem ingenii etiam laus habetur
propter animi multarum rerum brevi tempore per- 10
cursionem. Illud animorum corporumque dissimile,
quod animi valentes morbo temptari non possunt,
corpora possunt; sed corporum offensiones sine culpa
accidere possunt, animorum non item, quorum omnes
morbi et perturbationes ex aspernatione rationis eve- 15
niunt. itaque in hominibus solum existunt; nam bestiae
simile quiddam faciunt, sed in perturbationes non in-
cidunt. inter acutos autem et inter hebetes interest, 32.1
quod ingeniosi, ut aes Corinthium in aeruginem, sic
illi in morbum et incidunt tardius et recreantur ocius,
hebetes non item. nec vero in omnem morbum ac
perturbationem animus ingeniosi cadit; †non enim 5
multa ecferata et immania; quaedam autem humani-
tatis quoque habent primam speciem, ut misericordia
aegritudo metus. Aegrotationes autem morbique ani-
morum difficilius evelli posse putantur quam summa
illa vitia, quae virtutibus sunt contraria. morbis enim 10
manentibus vitia sublata esse [non] possunt, quia non
tam celeriter sanantur quam illa tolluntur.