Sentio, iudices, moderandum mihi esse iam orationi meae
|
2.3.103.1
|
fugiendamque vestram satietatem. Non versabor in uno
|
|
genere diutius, et ita cetera de oratione mea tollam ut in
|
|
causa tamen relinquam. Audietis Agrigentinorum, fortissi-
|
|
morum virorum, diligentissimorum aratorum, querimonias;
|
5
|
cognoscetis Entellinorum, hominum summi laboris sum-
|
|
maeque industriae, dolorem et iniurias; Heracliensium,
|
|
Gelensium, Soluntinorum incommoda proferentur; Cati-
|
|
nensium, locupletissimorum hominum amicissimorumque,
|
|
agros vexatos ab Apronio cognoscetis; Tyndaritanam,
|
10
|
nobilissimam civitatem, Cephaloeditanam, Haluntinam,
|
|
Apolloniensem, Enguinam, Capitinam perditas esse hac
|
|
iniquitate decumarum intellegetis; Inensibus, Murgentinis,
|
|
Assorinis, Helorinis, Ietinis nihil omnino relictum; Ceta-
|
|
rinos, Scherinos, parvarum civitatum homines, omnino
|
15
|
abiectos esse ac perditos; omnis denique agros decumanos
|
|
per triennium populo Romano ex parte decuma, C. Verri
|
|
ex omni reliquo vectigalis fuisse, et plerisque aratoribus
|
|
nihil omnino superfuisse; si cui quid [autem] aut relictum
|
|
aut remissum sit, id fuisse tantum quantum ex eo quo
|
20
|
istius avaritia contenta fuit redundarit.
|
|
Duarum mihi civitatum reliquos feci agros, iudices, fere
|
104.1
|
optimos ac nobilissimos, Aetnensem et Leontinum. Horum
|
|
ego agrorum missos faciam quaestus trienni; unum annum
|
|
eligam, quo facilius id quod institui explicare possim.
|
|
Sumam annum tertium, quod et recentissimus est et ab
|
5
|
isto ita administratus ut, cum se certe decessurum videret,
|
|
non laboraret si aratorem nullum in Sicilia omnino esset
|
|
relicturus. Agri Aetnensis et Leontini decumas agemus.
|
|
Attendite, iudices, diligenter. Agri sunt feraces, annus
|
|
tertius, decumanus Apronius. De Aetnensibus perpauca
|
105.1
|
dicam; dixerunt enim ipsi priore actione publice. Memoria
|
|
tenetis Artemidorum Aetnensem, legationis eius principem,
|
|
publice dicere Apronium venisse Aetnam cum Veneriis;
|
|
vocasse ad se magistratus, imperasse ut in foro sibi medio
|
5
|
lecti sternerentur, cotidie solitum esse non modo in publico,
|
|
sed etiam de publico convivari; cum in eius conviviis
|
|
symphonia caneret maximisque poculis ministraretur, reti-
|
|
neri solitos esse aratores, atque ab eis non modo per iniuriam
|
|
sed etiam per contumeliam tantum exprimi frumenti quan-
|
10
|
tum Apronius imperasset. Audistis haec, iudices; quae
|
106.1
|
nunc ego omnia praetereo et relinquo. Nihil de luxuria
|
|
Aproni loquor, nihil de insolentia, nihil de permissa ab isto
|
|
licentia, nihil de singulari nequitia ac turpitudine: tantum
|
|
de quaestu ac lucro dicam unius agri et unius anni, quo
|
5
|
facilius vos coniecturam de triennio et de tota Sicilia facere
|
|
possitis. Sed mihi Aetnensium brevis est ratio; ipsi enim
|
|
venerunt, ipsi publicas litteras deportaverunt; docuerunt
|
|
vos quid lucelli fecerit homo non malus, familiaris praetoris,
|
|
Apronius. Id, quaeso, ex ipsorum testimonio cognoscite.
|
10
|
<Recita. Testimonivm Aetnensivm.> Quid ais? Dic, dic,
|
|
quaeso, clarius, ut populus Romanus de suis vectigalibus,
|
|
de suis aratoribus, de suis sociis atque amicis audiat. l
|
|
med., HS l. Per deos immortalis! unus ager uno anno tre-
|
|
centa milia mod. tritici et praeterea HS l lucri dat Apronio!
|
15
|
Tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt, an, cum
|
|
satis magno venissent, hic tantus tamen frumenti pecuniaeque
|
|
numerus ab aratoribus per vim ablatus est? Vtrum enim
|
|
horum dixeris, in eo culpa et crimen haerebit. Nam illud
|
107.1
|
quidem non dices—quod utinam dicas!—ad Apronium non
|
|
pervenisse tantum. Ita te non modo publicis tenebo sed
|
|
etiam privatis aratorum pactionibus ac litteris ut intellegas
|
|
non te diligentiorem in faciendis furtis fuisse quam me in
|
5
|
deprehendendis. Hoc tu feres? hoc quisquam defendet?
|
|
hoc hi, si aliter de te statuere voluerint, sustinebunt? uno
|
|
adventu ex uno agro Q. Apronium, praeter eam quam dixi
|
|
pecuniam numeratam, ccc milia mod. tritici lucri nomine
|
|
sustulisse! Quid? hoc Aetnenses soli dicunt? Immo
|
108.1
|
etiam Centuripini, qui agri Aetnensis multo maximam
|
|
partem possident; quorum legatis, hominibus nobilissimis,
|
|
Androni et Artemoni, senatus ea mandata dedit quae pu-
|
|
blice ad civitatem ipsorum pertinebant; de iis iniuriis quas
|
5
|
cives Centuripini non in suis sed in aliorum finibus accepe-
|
|
rant, senatus et populus Centuripinus legatos noluit mittere;
|
|
ipsi aratores Centuripini, qui numerus est in Sicilia maximus
|
|
hominum honestissimorum et locupletissimorum, tris lega-
|
|
tos, civis suos, delegerunt, ut eorum testimonio non unius
|
10
|
agri sed prope totius Siciliae calamitates cognosceretis.
|
|
Arant enim tota Sicilia fere Centuripini, et hoc in te gravio-
|
|
res certioresque testes sunt, quod ceterae civitates suis solum
|
|
incommodis commoventur, Centuripini, quod in omnium
|
|
fere finibus possessiones habent, etiam ceterarum civitatum
|
15
|
damna ac detrimenta senserunt.
|
|