Ecquis est iudex cui non ab initio decumani criminis 2.3.142.7
persuasum sit istum in aratorum bona fortunasque impetum
fecisse? Quis hoc non ex eo statim iudicavit, quod osten-
di istum decumas nova lege atque adeo nulla lege contra 10
omnium consuetudinem atque instituta vendidisse? Verum 143.1
ut istos ego iudices tam severos, tam diligentis, tam reli-
giosos non habeam, ecquis est ex iniuriarum magnitudine,
improbitate decretorum, iudiciorum iniquitate qui hoc non
iam dudum statuerit et iudicarit? Etiam sane sit aliquis 5
dissolutior in iudicando, legum offici rei publicae sociorum
atque amicorum neglegentior: quid? is possitne de istius
improbitate dubitare, cum tanta lucra facta, tam iniquas
pactiones vi et metu expressas cognoverit, cum tanta
praemia civitates vi atque imperio, virgarum ac mortis 10
metu, non modo Apronio atque eius similibus verum etiam
Veneriis servis dare coactas? Quodsi quis sociorum in- 144.1
commodis minus commovetur,—si quem aratorum fugae
calamitates exsilia suspendia denique non permovent,—non
possum dubitare quin is tamen, cum vastatam Siciliam,
relictos agros ex civitatum litteris et ex epistula L. Metelli 5
cognoverit, statuat fieri non posse ut de isto non severissime
iudicetur. Erit etiam aliquis qui haec omnia dissimulare
ac neglegere possit? Attuli sponsiones ipso praesente factas
de decumarum societate ab ipso prohibitas iudicari: quid
est quod possit quisquam manifestius hoc desiderare? Non 10
dubito quin vobis satis fecerim, iudices; verum tamen pro-
grediar longius, non mehercule quo magis hoc vobis per-
suadeatur quam iam persuasum esse confido, sed ut ille
aliquando impudentiae suae finem faciat, aliquando desinat
ea se putare emere quae ipse semper habuit venalia,—fidem 15
ius iurandum veritatem officium religionem,—desinant
amici eius ea dictitare quae detrimento maculae invidiae
infamiae nobis omnibus esse possint. At qui amici! O 145.1
miserum, o invidiosum offensumque paucorum culpa atque
indignitate ordinem senatorium! Albam Aemilium seden-
tem in faucibus macelli loqui palam vicisse Verrem, emptos
habere iudices, alium HS cccc, alium HS d, quem minimo, 5
ccc! Atque ei cum responsum esset fieri non posse, multos
testis esse dicturos, me praeterea causae non defuturum,
'Licet hercle,' inquit, 'omnes omnia dicant, in illo, nisi
ita res manifesta erit adlata ut responderi nihil possit, vici-
mus.' Bene agis, Alba: ad tuam veniam condicionem. 146.1
Nihil putas valere in iudiciis coniecturam, nihil suspicionem,
nihil ante actae vitae existimationem, nihil virorum bonorum
testimonia, nihil civitatum auctoritates ac litteras: <res> mani-
festas quaeris. Non quaero iudices Cassianos, veterem 5
iudiciorum severitatem non requiro, vestram in hac re
fidem dignitatem religionem in iudicando non imploro;
Albam habebo iudicem, eum hominem qui se ipse scurram
improbissimum existimari vult, <cum> a scurris semper potius
gladiator quam scurra appellatus sit; adferam rem eius 10
modi in decumis ut Alba fateatur istum in re frumentaria et
in bonis aratorum aperte palamque esse praedatum.