Dictum, iudices, est de decumano frumento, dictum de
|
2.3.188.1
|
empto, extremum reliquum est de aestimato; quod cum
|
|
magnitudine pecuniae tum iniuriae genere quemvis debet
|
|
commovere, tum vero eo magis quod ad hoc crimen non
|
|
ingeniosa aliqua defensio sed improbissima confessio com-
|
5
|
paratur. Nam cum ex senatus consulto et ex legibus
|
|
frumentum in cellam ei sumere liceret idque frumentum
|
|
senatus ita aestimasset, quaternis HS tritici modium, binis
|
|
hordei, iste <hordei> numero ad summam tritici adiecto tritici
|
|
modios singulos cum aratoribus denariis ternis aestimavit.
|
10
|
Non est in hoc crimen, Hortensi, ne forte ad hoc meditere,
|
|
multos saepe viros bonos et fortis et innocentis cum aratori-
|
|
bus et cum civitatibus frumentum, in cellam quod sumi
|
|
oporteret, aestimasse et pecuniam pro frumento abstulisse.
|
|
Scio quid soleat fieri, scio quid liceat; nihil quod antea
|
15
|
fuerit in consuetudine bonorum nunc in istius facto repre-
|
|
henditur; hoc reprehendo, quod, cum in Sicilia HS binis
|
189.1
|
tritici modius esset, ut istius epistula ad te missa declarat,
|
|
summum HS ternis, id quod et testimoniis omnium et
|
|
tabulis aratorum planum factum antea est, tum iste pro
|
|
tritici modiis singulis ternos ab aratoribus denarios exegit;
|
5
|
hoc crimen est, ut intellegas non ex aestimatione neque ex
|
|
ternis denariis pendere crimen, sed ex coniunctione annonae
|
|
atque aestimationis.
|
|
Etenim haec aestimatio nata est initio, iudices, non ex
|
|
praetorum aut consulum, sed ex civitatum et aratorum
|
10
|
commodo. Nemo enim fuit initio tam impudens qui, cum
|
|
frumentum deberetur, pecuniam posceret. Certe hoc ab
|
|
aratore primum est profectum, aut ab ea civitate cui im-
|
|
perabatur; cum aut frumentum vendidisset aut servare
|
|
vellet aut in eum locum quo imperabatur portare nollet,
|
15
|
petivit in benefici loco et gratiae ut sibi pro frumento
|
|
quanti frumentum esset dare liceret. Ex huiusce modi
|
|
principio atque ex liberalitate et accommodatione magi-
|
|
stratuum consuetudo aestimationis introducta est. Secuti
|
190.1
|
sunt avariores magistratus, qui tamen in avaritia sua non
|
|
solum viam quaestus invenerunt, verum etiam exitum ac
|
|
rationem defensionis. Instituerunt semper in ultima ac
|
|
difficillima ad portandum loca frumentum imperare, ut
|
5
|
vecturae difficultate ad quam vellent aestimationem per-
|
|
venirent. In hoc genere facilior est existimatio quam
|
|
reprehensio, ideo quod eum qui hoc facit avarum possumus
|
|
existimare, crimen in eo constituere non tam facile possumus,
|
|
quod videtur concedendum magistratibus nostris esse ut iis
|
10
|
quo loco velint frumentum accipere liceat. Itaque hoc est
|
|
quod multi fortasse fecerunt, sed ita multi ut ii quos inno-
|
|
centissimos meminimus aut audivimus non fecerint.
|
|