Atque haec—nihil enim praetermittendum de istius im- 2.4.86.1
pudentia videtur—agebantur in conventu palam de sella ac
de loco superiore. Erat hiems summa, tempestas, ut ipsum
Sopatrum dicere audistis, perfrigida, imber maximus, cum
iste imperat lictoribus ut Sopatrum de porticu, in qua 5
ipse sedebat, praecipitem in forum deiciant nudumque
constituant. Vix erat hoc plane imperatum cum illum
spoliatum stipatumque lictoribus videres. Omnes id fore
putabant ut miser atque innocens virgis caederetur; fefellit
hic homines opinio. Virgis iste caederet sine causa socium 10
populi Romani atque amicum? Non usque eo est impro-
bus; non omnia sunt in uno vitia; numquam fuit crudelis.
Leniter hominem clementerque accepit. Equestres sunt
medio in foro Marcellorum statuae, sicut fere ceteris in
oppidis Siciliae; ex quibus iste C. Marcelli statuam delegit, 15
cuius officia in illam civitatem totamque provinciam recen-
tissima erant et maxima; in ea Sopatrum, hominem cum
domi nobilem tum summo magistratu praeditum, divaricari
ac deligari iubet. Quo cruciatu sit adfectus venire in men- 87.1
tem necesse est omnibus, cum esset vinctus nudus in aere,
in imbri, in frigore. Neque tamen finis huic iniuriae cru-
delitatique fiebat donec populus atque universa multitudo,
atrocitate rei misericordiaque commota, senatum clamore 5
coegit ut isti simulacrum illud Mercuri polliceretur. Cla-
mabant fore ut ipsi se di immortales ulciscerentur; hominem
interea perire innocentem non oportere. Tum frequens
senatus ad istum venit, pollicetur signum. Ita Sopater de
statua C. Marcelli, cum iam paene obriguisset, vix vivus 10
aufertur.
  Non possum disposite istum accusare, si cupiam: opus
est non solum ingenio verum etiam artificio quodam singu-
lari. Vnum hoc crimen videtur esse et a me pro uno 88.1
ponitur, de Mercurio Tyndaritano; plura sunt, sed ea quo
pacto distinguere ac separare possim nescio. Est pecuni-
arum captarum, quod signum ab sociis pecuniae magnae
sustulit; est peculatus, quod publicum populi Romani 5
signum de praeda hostium captum, positum imperatoris
nostri nomine, non dubitavit auferre; est maiestatis, quod
imperi nostri, gloriae, rerum gestarum monumenta evertere
atque asportare ausus est; est sceleris, quod religiones
maximas violavit; est crudelitatis, quod in hominem in- 10
nocentem, in socium vestrum atque amicum, novum et
singulare supplici genus excogitavit: illud vero quid sit iam 89.1
non queo dicere, quo nomine appellem nescio, quod in
C. Marcelli statua. Quid est hoc? patronusne quod erat?
Quid tum? quo id spectat? utrum ea res ad opem an ad
calamitatem clientium atque hospitum valere debebat? an 5
ut hoc ostenderes, contra vim tuam in patronis praesidi nihil
esse? Quis non hoc intellegeret, in improbi praesentis
imperio maiorem esse vim quam in bonorum absentium
patrocinio? An vero ex hoc illa tua singularis significatur
insolentia, superbia, contumacia? Detrahere videlicet ali- 10
quid te de amplitudine Marcellorum putasti. Itaque nunc
Siculorum Marcelli non sunt patroni, Verres in eorum locum
substitutus est. Quam in te tantam virtutem esse aut digni- 90.1
tatem arbitratus es ut conarere clientelam tam splendidae,
tam inlustris provinciae traducere ad te, auferre a certissimis
antiquissimisque patronis? Tu ista nequitia, stultitia, in-
ertia non modo totius Siciliae, sed unius tenuissimi Siculi 5
clientelam tueri potes? tibi Marcelli statua pro patibulo in
clientis Marcellorum fuit? tu ex illius honore in eos ipsos
qui honorem illi habuerant supplicia quaerebas? Quid
postea? quid tandem tuis statuis fore arbitrabare? an vero
id quod accidit? Nam Tyndaritani statuam istius, quam 10
sibi propter Marcellos altiore etiam basi poni iusserat, de-
turbarunt simul ac successum isti audierunt. Dedit igitur
tibi nunc fortuna Siculorum C. Marcellum iudicem, ut,
cuius ad statuam Siculi te praetore alligabantur, eius reli-
gione te <his iudicibus> vinctum adstrictumque dedamus. 15