Nunc ad Marcellum revertar, ne haec a me sine causa 2.4.120.1
commemorata esse videantur. Qui cum tam praeclaram
urbem vi copiisque cepisset, non putavit ad laudem populi
Romani hoc pertinere, hanc pulchritudinem, ex qua prae-
sertim periculi nihil ostenderetur, delere et exstinguere. 5
Itaque aedificiis omnibus, publicis privatis, sacris profanis,
sic pepercit quasi ad ea defendenda cum exercitu, non
oppugnanda venisset. In ornatu urbis habuit victoriae
rationem, habuit humanitatis; victoriae putabat esse multa
Romam deportare quae ornamento urbi esse possent, 10
humanitatis non plane exspoliare urbem, praesertim quam
conservare voluisset. In hac partitione ornatus non plus 121.1
victoria Marcelli populo Romano adpetivit quam humanitas
Syracusanis reservavit. Romam quae adportata sunt, ad
aedem Honoris et Virtutis itemque aliis in locis videmus.
Nihil in aedibus, nihil in hortis posuit, nihil in suburbano; 5
putavit, si urbis ornamenta domum suam non contulisset,
domum suam ornamento urbi futuram. Syracusis autem
permulta atque egregia reliquit; deum vero nullum violavit,
nullum attigit. Conferte Verrem, non ut hominem cum
homine comparetis, ne qua tali viro mortuo fiat iniuria, sed 10
ut pacem cum bello, leges cum vi, forum et iuris dictionem
cum ferro et armis, adventum et comitatum cum exercitu
et victoria conferatis.
  Aedis Minervae est in Insula, de qua ante dixi; quam 122.1
Marcellus non attigit, quam plenam atque ornatam reliquit;
quae ab isto sic spoliata atque direpta est non ut ab hoste
aliquo, qui tamen in bello religionem et consuetudinis iura
retineret, sed ut a barbaris praedonibus vexata esse videatur. 5
Pugna erat equestris Agathocli regis in tabulis picta prae-
clare; iis autem tabulis interiores templi parietes vestie-
bantur. Nihil erat ea pictura nobilius, nihil Syracusis quod
magis visendum putaretur. Has tabulas M. Marcellus, cum
omnia victoria illa sua profana fecisset, tamen religione 10
impeditus non attigit; iste, cum illa propter diuturnam
pacem fidelitatemque populi Syracusani sacra religiosaque
accepisset, omnis eas tabulas abstulit, parietes quorum
ornatus tot saecula manserant, tot bella effugerant, nudos
ac deformatos reliquit. Et Marcellus qui, si Syracusas 123.1
cepisset, duo templa se Romae dedicaturum voverat, is id
quod erat aedificaturus iis rebus ornare quas ceperat noluit:
Verres qui non Honori neque Virtuti, quem ad modum
ille, sed Veneri et Cupidini vota deberet, is Minervae 5
templum spoliare conatus est. Ille deos deorum spoliis
ornari noluit, hic ornamenta Minervae virginis in meretri-
ciam domum transtulit. Viginti et septem praeterea tabulas
pulcherrime pictas ex eadem aede sustulit, in quibus erant
imagines Siciliae regum ac tyrannorum, quae non solum 10
pictorum artificio delectabant, sed etiam commemoratione
hominum et cognitione formarum. Ac videte quanto
taetrior hic tyrannus Syracusanis fuerit quam quisquam
superiorum, quia, cum illi tamen ornarint templa deorum
immortalium, hic etiam illorum monumenta atque ornamenta 15
sustulit.