Quid hoc loco potes dicere, homo amentissime, nisi id 2.5.11.9
quod ego non quaero, quod denique in re tam nefaria, 10
tametsi dubitari non potest, tamen ne si dubitetur quidem
quaeri oporteat, quid aut quantum aut quo modo acceperis?
Remitto tibi hoc totum atque ista te cura libero; neque
enim metuo ne hoc cuiquam persuadeatur, ut, ad quod
facinus nemo praeter te ulla pecunia adduci potuerit, id tu 15
gratis suscipere conatus sis. Verum de ista furandi prae-
dandique ratione nihil dico, de hac imperatoria iam tua
laude disputo. Quid ais, bone custos defensorque pro- 12.1
vinciae? Tu quos servos arma capere et bellum facere in
Sicilia voluisse cognoras et de consili sententia iudicaras,
hos ad supplicium iam more maiorum traditos ex media
morte eripere ac liberare ausus es, ut, quam damnatis 5
crucem servis fixeras, hanc indemnatis videlicet civibus
Romanis reservares? Perditae civitates desperatis iam
omnibus rebus hos solent exitus exitialis habere, ut da-
mnati in integrum restituantur, vincti solvantur, exsules
reducantur, res iudicatae rescindantur. Quae cum accidunt, 10
nemo est quin intellegat ruere illam rem publicam haec ubi
eveniant; nemo est qui ullam spem salutis reliquam esse
arbitretur. Atque haec sicubi <facta sunt>, ita facta sunt ut 13.1
homines populares aut nobiles supplicio aut exsilio leva-
rentur, at non ab iis ipsis qui iudicassent, at non statim, at
non eorum facinorum damnati quae ad vitam et ad fortunas
omnium pertinerent. Hoc vero novum et eius modi est ut 5
magis propter reum quam propter rem ipsam credibile
videatur, ut homines servos, ut ipse qui iudicarat, ut statim
e medio supplicio dimiserit, ut eius facinoris damnatos
servos quod ad omnium liberorum caput et sanguinem
pertineret. O praeclarum imperatorem nec iam cum 14.1
M'. Aquilio, fortissimo viro, sed vero cum Paulis, Scipio-
nibus, Mariis conferendum! tantumne vidisse in metu
periculoque provinciae! Cum servitiorum animos in Sicilia
suspensos propter bellum Italiae fugitivorum videret, ne 5
quis se commovere auderet, quantum terroris iniecit! Com-
prendi iussit; quis non pertimescat? causam dicere do-
minos; quid servo tam formidolosum? Fecisse videri
pronuntiat; exortam videtur flammam paucorum dolore
ac morte restinxisse. Quid deinde sequitur? Verbera 10
atque ignes et illa extrema ad supplicium damnatorum,
metum ceterorum, cruciatus et crux. Hisce omnibus sup-
pliciis sunt liberati. Quis dubitet quin servorum animos
summa formidine oppresserit, cum viderent ea facilitate
praetorem ut ab eo servorum sceleris coniurationisque 15
damnatorum vita vel ipso carnifice internuntio redimeretur?