At enim idcirco navem Mamertinis non imperasti, quod 2.5.49.1
sunt foederati. Di adprobent! Habemus hominem in
fetialium manibus educatum, unum praeter ceteros in pu-
blicis religionibus foederum sanctum ac diligentem; omnes
qui ante te fuerunt praetores dedantur Mamertinis, quod iis 5
navem contra pactionem foederis imperarint. Sed tamen
tu, sancte homo ac religiose, cur Tauromenitanis item foe-
deratis navem imperasti? An hoc probabis, in aequa causa
populorum sine pretio varium ius et disparem condicionem
fuisse? Quid? si eius modi esse haec duo foedera duorum 50.1
populorum, iudices, doceo, ut Tauromenitanis nominatim
cautum et exceptum sit foedere ne navem dare debeant,
Mamertinis in ipso foedere sanctum atque praescriptum sit
ut navem dare necesse sit, istum autem contra foedus et 5
Tauromenitanis imperasse et Mamertinis remisisse, num cui
dubium poterit esse quin Verre praetore plus Mamertinis
cybaea quam Tauromenitanis foedus opitulatum sit? Re-
citentur foedera.
  Isto igitur tuo, quem ad modum ipse praedicas, beneficio, 10
ut res indicat, pretio atque mercede minuisti maiestatem
rei publicae, minuisti auxilia populi Romani, minuisti copias
maiorum virtute ac sapientia comparatas, sustulisti ius im-
peri, condicionem sociorum, memoriam foederis: qui ex
foedere ipso navem vel usque ad Oceanum, si imperassemus, 15
sumptu periculoque suo armatam atque ornatam mittere
debuerunt, hi ne in freto ante sua tecta et domos navigarent,
ne sua moenia portusque defenderent, pretio abs te ius
foederis et imperi condicionem redemerunt. Quid censetis 51.1
in hoc foedere faciendo voluisse Mamertinos impendere
laboris, operae, pecuniae ne haec biremis adscriberetur, si
id ullo modo possent a nostris maioribus impetrare? Nam
cum hoc munus imponebatur tam grave civitati, inerat 5
nescio quo modo in illo foedere societatis quasi quaedam
nota servitutis. Quod tum, recentibus suis officiis, integra
re, nullis populi Romani difficultatibus, a maioribus nostris
foedere adsequi non potuerunt, id nunc, nullo novo officio
suo, tot annis post,—iure imperi nostri quotannis usurpatum 10
ac semper retentum,—summa in difficultate navium, a
C. Verre pretio adsecuti sunt, ac non hoc solum adsecuti,
ne navem darent: ecquem nautam, ecquem militem, qui aut
in classe aut in praesidio esset, te praetore per triennium
Mamertini dederunt? 15