At ut videatur tamen res agi et non eripi pupillo: 2.1.146.1
Si qvid operis cavsa rescideris, reficito. Quid
erat quod rescinderet, cum suo quemque loco lapidem
reponeret? Qvi redemerit satis det damni infecti ei
qvi a vetere redemptore accepit. Deridet, cum sibi 5
ipsum iubet satis dare Habonium. Pecvnia praesens
solvetvr. Quibus de bonis? Eius qui, quod tu HS dlx
milibus locasti, se HS cciↄↄ cciↄↄ cciↄↄ cciↄↄ effecturum
esse clamavit. Quibus de bonis? Pupilli, cuius aetatem
et solitudinem, etiamsi tutores non essent, defendere 10
praetor debuit. Tutoribus defendentibus non modo patrias
eius fortunas, sed etiam bona tutorum ademisti. Hoc opvs
bonvm svo cviqve facito. Quid est 'suo cuique'? Lapis 147.1
aliqui caedendus et adportandus fuit machina sua; nam
illo non saxum, non materies ulla advecta est; tantum
operis in ista locatione fuit quantum paucae operae fabrorum
mercedis tulerunt, et manuspretium machinae. Vtrum ex- 5
istimatis minus operis esse unam columnam efficere ab
integro novam nullo lapide redivivo an quattuor illas
reponere? Nemo dubitat quin multo maius sit novam
facere. Ostendam in aedibus privatis longa difficilique
vectura columnas singulas ad impluvium HS cciↄↄ cciↄↄ 10
non minus magnas locatas. Sed ineptum est de tam per- 148.1
spicua eius impudentia pluribus verbis disputare, praesertim
cum iste aperte tota lege omnium sermonem atque existi-
mationem contempserit, qui etiam ad extremum adscripserit:
Rediviva sibi habeto; quasi quicquam redivivi ex opere 5
illo tolleretur ac non totum opus ex redivivis constitueretur.
At enim si pupillo redimi non licebat non necesse erat rem
ad ipsum pervenire; poterat aliquis ad id negotium de
populo accedere. Omnes exclusi sunt non minus aperte
quam pupillus. Diem praestituit operi faciundo Kalendas 10
Decembris, locat circiter Idus Septembris; angustiis tem-
poris excluduntur omnes. Quid ergo? Habonius istam 149.1
diem quo modo adsequitur? Nemo Habonio molestus est
neque Kalendis Decembribus neque Nonis neque Idibus;
denique aliquanto ante in provinciam iste proficiscitur quam
opus effectum est. Posteaquam reus factus est, primo 5
negabat se opus in acceptum referre posse; cum instaret
Habonius, in me causam conferebat, quod eum codicem
obsignassem. Petit a me Habonius et amicos adlegat:
facile impetrat. Iste, quid ageret, nesciebat; si in acceptum
non rettulisset, putabat se aliquid defensionis habiturum; 10
Habonium porro intellegebat rem totam esse patefacturum,—
tametsi quid poterat esse apertius quam nunc est?—ut
uno minus teste <ag>eret, Habonio opus in acceptum rettulit
quadriennio post quam diem operi dixerat. Hac condicione, 150.1
si quis de populo redemptor accessisset, non esset usus;
cum die ceteros redemptores exclusisset, tum in eius arbi-
trium ac potestatem venire nolebant qui sibi ereptam
praedam arbitraretur. Nunc ne argumentemur, quo ista 5
pecunia pervenerit facit ipse indicium. Primum cum vehe-
mentius cum eo D. Brutus contenderet, qui de sua pecunia
HS dlx milia numeravit, quod iam iste ferre non poterat,
opere addicto, praedibus acceptis de HS dlx milibus
remisit D. Bruto HS cx milia. Hoc, si aliena res esset, 10
certe facere non potuisset. Deinde nummi numerati sunt
Cornificio, quem scribam suum fuisse negare non potest.
Postremo ipsius Haboni tabulae praedam illam istius fuisse
clamant. Recita. Nomina Haboni.