Qua de re, iudices, magnopere vobis providendum est: 2.2.28.1
pertinet hoc ad summam rem publicam et ad existimationem
ordinis nostri salutemque sociorum. Si enim innocentes
existimari volumus, non solum nos, sed etiam nostros
comites praestare debemus. Primum omnium opera danda 5
est ut eos nobiscum educamus qui nostrae famae capitique
consulant; deinde, si in hominibus eligendis nos spes
amicitiae fefellerit, ut vindicemus, missos faciamus, semper
ita vivamus ut rationem reddendam nobis arbitremur.
Africani est hoc, hominis liberalissimi—verum tamen ea 10
liberalitas est probanda quae sine periculo existimationis
est, ut in illo fuit: cum ab eo quidam vetus adsectator 29.1
et ex numero amicorum non impetraret uti se praefectum
in Africam duceret, et id ferret moleste, 'Noli,' inquit,
'mirari si tu hoc a me non impetras. Ego iam pridem
ab eo cui meam existimationem caram fore arbitror peto 5
ut mecum praefectus proficiscatur, et adhuc impetrare non
possum.' Etenim re vera multo magis est petendum ab
hominibus, si salvi et honesti esse volumus, ut eant nobiscum
in provinciam, quam in benefici loco deferendum. Sed tu
cum et tuos amicos in provinciam quasi in praedam invita- 10
bas et cum iis ac per eos praedabare et eos in contione
anulis aureis donabas, non statuebas tibi non solum de tuis,
sed etiam de illorum factis rationem esse reddendam?
  Cum hos sibi quaestus constituisset magnos atque uberes 30.1
ex his causis quas ipse instituerat cum consilio, hoc est cum
sua cohorte, cognoscere, tum illud infinitum genus invenerat
ad innumerabilem pecuniam corripiendam. Dubium nemini
est quin omnes omnium pecuniae positae sint in eorum 5
potestate qui iudicia dant, et eorum qui iudicant, quin
nemo vestrum possit aedis suas, nemo fundum, nemo bona
patria obtinere, si, cum haec a quopiam vestrum petita
sint, praetor improbus, cui nemo intercedere possit, det
quem velit iudicem, iudex nequam et levis quod praetor 10
iusserit iudicet. Si vero illud quoque accedit, ut praetor 31.1
in ea verba iudicium det ut vel L. Octavius Balbus iudex,
homo et iuris et offici peritissimus, non possit aliter iudi-
care,—si iudicium sit eius modi
    L. Octavivs ivdex esto. Si paret fvndvm Capena- 5
    tem, qvo de agitvr, ex ivre Qviritivm P. Servili
    esse, neqve is fvndvs Q. Catvlo restitvetvr,
non necesse erit L. Octavio iudici cogere P. Servilium
Q. Catulo fundum restituere, aut condemnare eum quem
non oporteat? Eius modi totum ius praetorium, omnis res 10
iudiciaria fuit in Sicilia per triennium Verre praetore.
Decreta eius modi, Si non accipit qvod te debere
dicis, accvses; si petit, dvcas: C. Fuficium duci iussit
petitorem, L. Suettium, L. Racilium. Iudicia eius modi:
qui cives Romani erant <iudicabant> si Siculi essent, cum 15
Siculos eorum legibus dari oporteret, qui Siculi, si cives
Romani essent. Verum ut totum genus amplectamini 32.1
iudiciorum, prius iura Siculorum, deinde istius instituta
cognoscite.