Heraclius est Hieronis filius Syracusanus, homo in 2.2.35.1
primis domi suae nobilis et ante hunc praetorem vel
pecuniosissimus Syracusanorum, nunc nulla alia calamitate
nisi istius avaritia atque iniuria pauperrimus. Huic here-
ditas ad HS facile triciens venit testamento propinqui sui 5
Heraclii, plena domus caelati argenti optimi multaeque
stragulae vestis pretiosorumque mancipiorum; quibus in
rebus istius cupiditates et insanias quis ignorat? Erat
in sermone res, magnam Heraclio pecuniam relictam; non
solum Heraclium divitem, sed etiam ornatum supellectile, 10
argento, veste, mancipiis futurum. Audit haec etiam 36.1
Verres, et primo illo suo leniore artificio Heraclium adgredi
conatur, ut eum roget inspicienda, quae non reddat. Deinde
a quibusdam Syracusanis admonetur,—hi autem quidam
erant adfines istius, quorum iste uxores numquam alienas 5
existimavit, Cleomenes et Aeschrio, qui quantum apud
istum et quam turpi de causa potuerint ex reliquis crimini-
bus intellegetis: hi, ut dico, hominem admonent rem esse
praeclaram, refertam omnibus rebus, ipsum autem Heraclium
hominem esse maiorem natu, non promptissimum; eum 10
praeter Marcellos patronum, quem suo iure adire aut
appellare posset, habere neminem; esse in eo testamento
quo ille heres esset scriptus, ut statuas in palaestra deberet
ponere. 'Faciemus ut palaestritae negent ex testamento
esse positas, petant hereditatem, quod eam palaestrae 15
commissam esse dicant.' Placuit ratio Verri; nam hoc 37.1
animo providebat, cum tanta hereditas in controversiam
venisset iudicioque peteretur, fieri non posse ut sine praeda
ipse discederet. Adprobat consilium; auctor est ut quam
primum agere incipiant, hominemque id aetatis minime 5
litigiosum quam tumultuosissime adoriantur. Scribitur
Heraclio dica. Primo mirantur omnes improbitatem
calumniae; deinde qui istum nossent partim suspicabantur,
partim plane videbant adiectum esse oculum hereditati.
Interea dies advenit quo die sese ex instituto ac lege 10
Rupilia dicas sortiturum Syracusis iste edixerat. Paratus
ad hanc dicam sortiendam venerat. Tum eum docet
Heraclius non posse eo die sortiri, quod lex Rupilia vetaret
diebus xxx sortiri dicam quibus scripta esset. Dies xxx
nondum fuerant. Sperabat Heraclius, si illum diem effu- 15
gisset, ante alteram sortitionem Q. Arrium, quem provincia
tum maxime exspectabat, successurum. Iste omnibus dicis 38.1
diem distulit, et eam diem constituit ut hanc Heraclii dicam
sortiri post dies triginta ex lege posset. Posteaquam ea dies
venit, iste incipit simulare se velle sortiri. Heraclius cum
advocatis adit et postulat ut sibi cum palaestritis, hoc est 5
cum populo Syracusano, aequo iure disceptare liceat.
Adversarii postulant ut in eam rem iudices dentur, ex iis
civitatibus quae in id forum convenirent electi, qui Verri
viderentur: Heraclius contra, ut iudices ex lege Rupilia
dentur, ut ab institutis superiorum, ab auctoritate senatus, 10
ab iure omnium Siculorum ne recedatur. Quid ego istius 39.1
in iure dicundo libidinem et scelera demonstrem? quis
vestrum non in urbana iuris dictione cognovit? quis
umquam isto praetore Chelidone invita lege agere potuit?
Non istum, ut non neminem, provincia corrupit; idem fuit 5
qui Romae. Cum id quod omnes intellegebant diceret
Heraclius, ius esse certum Siculis inter se quo iure
certarent, legem esse Rupiliam quam P. Rupilius consul de
decem legatorum sententia dedisset, hanc omnis semper in
Sicilia consules praetoresque servasse, negavit se e lege 10
Rupilia sortiturum: quinque iudices, quos commodum ipsi
fuit, dedit. Quid hoc homine facias? quod supplicium 40.1
dignum libidine eius invenias? Praescriptum tibi cum
esset, homo deterrime et impudentissime, quem ad modum
iudices inter Siculos dares, cum imperatoris populi
Romani auctoritas, legatorum decem, summorum hominum, 5
dignitas, senatus consultum intercederet, <quo senatus> con-
sulto P. Rupilius de decem legatorum sententia leges in
Sicilia constituerat, cum omnes ante te praetorem Rupilias
leges et in ceteris rebus et in iudiciis maxime servassent, tu
ausus es pro nihilo prae tua praeda tot res sanctissimas 10
ducere? tibi nulla lex fuit, nulla religio, nullus existimationis
pudor, nullus iudici metus? nullius apud te gravis auctori-
tas, nullum exemplum quod sequi velles? Verum, ut 41.1
institui dicere, quinque iudicibus nulla lege, nullo insti-
tuto, nulla reiectione, nulla sorte ex libidine istius datis,
non qui causam cognoscerent, sed qui quod imperatum
esset iudicarent, eo die nihil actum est; adesse iubentur 5
postridie. Heraclius interea, cum omnis insidias fortunis
suis a praetore fieri videret, capit consilium de amicorum et
propinquorum sententia non adesse ad iudicium; itaque
illa nocte Syracusis profugit. Iste postridie mane, cum
multo maturius quam umquam antea surrexisset, iudices 10
citari iubet. Vbi comperit Heraclium non adesse, cogere
incipit eos ut absentem Heraclium condemnent. Illi eum
commonefaciunt ut, si sibi videatur, utatur instituto suo
nec cogat ante horam decimam de absente secundum
praesentem iudicare: impetrant. Interea sane perturbatus 42.1
et ipse et eius amici et consiliarii moleste ferre coeperunt
Heraclium profugisse; putabant absentis damnationem,
praesertim tantae pecuniae, multo invidiosiorem fore quam
si praesens damnatus esset. Eo accedebat quod iudices 5
e lege Rupilia dati non erant; multo etiam rem turpiorem
fore et iniquiorem visum iri intellegebant. Itaque hoc
dum corrigere vult, apertior eius cupiditas improbitasque
facta est. Nam illis quinque iudicibus uti se negat; iubet,
id quod initio lege Rupilia fieri oportuerat, citari Heraclium 10
et eos qui dicam scripserant; ait se iudices ex lege velle
sortiri. Quod ab eo pridie, cum multis lacrimis cum oraret
atque obsecraret, Heraclius impetrare non potuerat, id ei
postridie venit in mentem, ex lege Rupilia sortiri dicas
oportere. Educit ex urna tris; his ut absentem Heraclium 15
condemnent imperat; itaque condemnant.