Iam Heraclii Centuripini, optimi nobilissimique adule- 2.2.66.1
scentis, testimonium audistis; a quo HS c per calumniam
malitiamque petita sunt. Iste poenis compromissisque
interpositis HS cccc extorquenda curavit, quodque iudicium
secundum Heraclium de compromisso factum erat, cum 5
civis Centuripinus inter duos civis diiudicasset, id inritum
iussit esse eumque iudicem falsum iudicasse iudicavit; in
senatu esse, locis commodisque publicis uti vetuit; si quis
eum pulsasset, edixit sese iudicium iniuriarum non daturum;
quicquid ab eo peteretur, iudicem de sua cohorte daturum, 10
ipsi autem nullius actionem rei se daturum. Quae istius 67.1
auctoritas tantum valuit ut neque illum pulsaret quisquam,
cum praetor in provincia sua verbo permitteret, re hortaretur,
neque quisquam ab eo quicquam peteret, cum iste calumniae
licentiam sua auctoritate ostendisset; ignominia autem illa 5
gravis tam diu in illo homine fuit, quam diu iste in provincia
mansit. Hoc iniecto metu iudicibus novo more, nullo
exemplo, ecquam rem putatis esse in Sicilia nisi ad nutum
istius iudicatam? Vtrum id solum videtur esse actum,
quod est tamen actum, ut haec Heraclio pecunia eriperetur, 10
an etiam illud, in quo praeda erat maxima, ut nomine
iudiciorum omnium bona atque fortunae in istius unius
essent potestatem?
  Iam vero in rerum capitalium quaestionibus quid ego 68.1
unam quamque rem colligam et causam? Ex multis
similibus ea sumam quae maxime improbitate excellere
videbuntur. Sopater quidam fuit Halicyensis, homo domi
suae cum primis locuples atque honestus; is ab inimicis 5
suis apud C. Sacerdotem praetorem rei capitalis cum
accusatus esset, facile eo iudicio est liberatus. Huic eidem
Sopatro idem inimici ad C. Verrem, cum is Sacerdoti
successisset, eiusdem rei nomen detulerunt. Res Sopatro
facilis videbatur, et quod erat innocens et quod Sacerdotis 10
iudicium improbare istum ausurum non arbitrabatur. Cita-
tur reus; causa agitur Syracusis; crimina tractantur ab
accusatore ea quae erant antea non solum defensione,
verum etiam iudicio dissoluta. Causam Sopatri defendebat 69.1
Q. Minucius, eques Romanus in primis splendidus atque
honestus, vobisque, iudices, non ignotus. Nihil erat in
causa quod metuendum aut omnino quod dubitandum
videretur. Interea istius libertus et accensus Timarchides, 5
qui est, id quod ex plurimis testibus priore actione didicistis,
rerum huiusce modi omnium transactor et administer, ad
Sopatrum venit; monet hominem ne nimis iudicio Sacer-
dotis et causae suae confidat; accusatores inimicosque eius
habere in animo pecuniam praetori dare; praetorem tamen 10
ob salutem malle accipere, et simul malle, si fieri posset,
rem iudicatam non rescindere. Sopater, cum hoc illi im-
provisum atque inopinatum accidisset, commotus est sane
neque in praesentia Timarchidi quid responderet habuit,
nisi se consideraturum quid sibi esset faciendum, et simul 15
ostendit se in summa difficultate esse nummaria. Post ad
amicos rettulit; qui cum ei fuissent auctores redimendae
salutis, ad Timarchidem venit. Expositis suis difficultatibus
hominem ad HS lxxx perducit, eamque ei pecuniam
numerat. Posteaquam ad causam dicendam ventum est, 70.1
tum vero sine metu sine cura omnes erant qui Sopatrum
defendebant. Crimen nullum erat, res erat iudicata, Verres
nummos acceperat: quis posset dubitare quidnam esset
futurum? Res illo die non peroratur, iudicium dimittitur. 5
Iterum ad Sopatrum Timarchides venit, ait accusatores eius
multo maiorem pecuniam praetori polliceri quam quantam
hic dedisset; proinde, si saperet, videret [quid sibi esset
faciendum]. Homo, quamquam erat et Siculus et reus, hoc
est et iure iniquo et tempore adverso, ferre tamen atque 10
audire diutius Timarchidem non potuit. 'Facite,' inquit,
'quod libet; daturus non sum amplius.' Idemque hoc
amicis eius et defensoribus videbatur, atque eo etiam magis
quod iste, quoquo modo se in ea quaestione praebebat,
tamen in consilio habebat homines honestos e conventu 15
Syracusano, qui Sacerdoti quoque in consilio fuerant tum
cum est idem hic Sopater absolutus. Hoc rationis habe-
bant, facere eos nullo modo posse ut eodem crimine eisdem
testibus Sopatrum condemnarent idem homines qui antea
absolvissent. Itaque hac una spe ad iudicium venitur. 20
Quo posteaquam est ventum, cum in consilium frequentes 71.1
convenissent idem qui solebant, et hac una spe tota defensio
Sopatri niteretur, consili frequentia et dignitate, et quod
erant, ut dixi, idem qui antea Sopatrum eodem illo crimine
liberarant, cognoscite hominis apertam ac non modo non 5
ratione, sed ne dissimulatione quidem tectam improbitatem
et audaciam. M. Petilium, equitem Romanum, quem
habebat in consilio, iubet operam dare, quod rei privatae
iudex esset. Petilius recusabat, quod suos amicos, quos
sibi in consilio esse vellet, ipse Verres retineret in consilio. 10
Iste homo liberalis negat se quemquam retinere eorum qui
Petilio vellent adesse. Itaque discedunt omnes; nam ceteri
quoque impetrant ne retineantur; qui se velle dicebant
alterutri eorum qui tum illud iudicium habebant adesse.
Itaque iste solus cum sua cohorte nequissima relinquitur. 15
Non dubitabat Minucius, qui Sopatrum defendebat, quin 72.1
iste, quoniam consilium dimisisset, illo die rem illam quae-
siturus non esset, cum repente iubetur dicere. Respondet,
'Ad quos?' 'Ad me,' inquit, 'si tibi idoneus videor qui de
homine Siculo ac Graeculo iudicem.' 'Idoneus es,' inquit, 5
'sed pervellem adessent ii qui adfuerant antea causamque
cognorant.' 'Dic,' inquit; 'illi adesse non possunt.'
'Nam hercule,' inquit Minucius, 'me quoque Petilius ut
sibi in consilio adessem rogavit', et simul a subselliis abire 73.1
coepit. Iste iratus hominem verbis vehementioribus prose-
quitur, atque ei gravius etiam minari coepit quod in se
tantum crimen invidiamque conflaret. Minucius, qui Syra-
cusis sic negotiaretur ut sui iuris dignitatisque meminisset, 5
et qui sciret se ita in provincia rem augere oportere ut ne
quid de libertate deperderet, homini quae visa sunt, et quae
tempus illud tulit et causa, respondit, causam sese dimisso
atque ablegato consilio defensurum negavit. Itaque a sub-
selliis discessit, idemque hoc praeter Siculos ceteri Sopatri 10
amici advocatique fecerunt. Iste quamquam est incredibili 74.1
importunitate et audacia, tamen subito solus destitutus
pertimuit et conturbatus est; quid ageret, quo se verteret
nesciebat. Si dimisisset eo tempore quaestionem, post, illis
adhibitis in consilium quos ablegarat, absolutum iri Sopatrum 5
videbat; sin autem hominem miserum atque innocentem
ita condemnasset, cum ipse praetor sine consilio, reus autem
sine patrono atque advocatis fuisset, iudiciumque C. Sacer-
dotis rescidisset, invidiam se sustinere tantam non posse
arbitrabatur. Itaque aestuabat dubitatione, versabat se 10
utramque in partem non solum mente, verum etiam cor-
pore, ut omnes qui aderant intellegere possent in animo
eius metum cum cupiditate pugnare. Erat hominum con-
ventus maximus, summum silentium, summa exspectatio
quonam esset eius cupiditas eruptura; crebro se accensus 15
demittebat ad aurem Timarchides. Tum iste aliquando 75.1
'Age dic!' inquit. Reus orare atque obsecrare ut cum
consilio cognosceret. Tum repente iste testis citari iubet;
dicit unus et alter breviter; nihil interrogatur; praeco
dixisse pronuntiat. Iste, quasi metueret ne Petilius privato 5
illo iudicio transacto aut prolato cum ceteris in consilium
reverteretur, ita properans de sella exsilit, hominem inno-
centem a C. Sacerdote absolutum indicta causa de sententia
scribae medici haruspicisque condemnat.