'Minime vero' inquit Cotta; 'nam et otiosi sumus et 2.3.14
his de rebus agimus, quae sunt etiam negotiis antepo- 15
nenda.'
  Tum Lucilius 'Ne egere quidem videtur' inquit 'ora- 4.1
tione prima pars. Quid enim potest esse tam apertum
tamque perspicuum, cum caelum suspeximus caelestia-
que contemplati sumus, quam esse aliquod numen
praestantissimae mentis quo haec regantur? quod ni 5
ita esset, qui potuisset adsensu omnium dicere Ennius
"aspice hoc sublime candens, quem invocant omnes
Iovem"—illum vero et Iovem et dominatorem rerum
et omnia motu regentem et, ut idem Ennius, "patrem di-
vumque hominumque" et praesentem ac praepotentem 10
deum? quod qui dubitet, haud sane intellego cur non
idem sol sit an nullus sit dubitare possit; qui enim est 5.1
hoc illo evidentius? Quod nisi cognitum conprehen-
sumque animis haberemus, non tam stabilis opinio per-
maneret nec confirmaretur diuturnitate temporis nec
una cum saeclis aetatibusque hominum inveterare po- 5
tuisset. etenim videmus ceteras opiniones fictas atque
vanas diuturnitate extabuisse. quis enim hippocentau-
rum fuisse aut Chimaeram putat, quaeve anus tam
excors inveniri potest quae illa quae quondam crede-
bantur apud inferos portenta extimescat? opinionis 10
enim commenta delet dies, naturae iudicia confirmat.
  Itaque et in nostro populo et in ceteris deorum cultus
religionumque sanctitates existunt in dies maiores at-
que meliores; idque evenit non temere nec casu, sed 6.1
quod et praesentes saepe di vim suam declarant, ut
et apud Regillum bello Latinorum, cum A. Postumius
dictator cum Octavio Mamillio Tusculano proelio di-
micaret, in nostra acie Castor et Pollux ex equis pug- 5
nare visi sunt, et recentiore memoria idem Tynda-
ridae Persem victum nuntiaverunt. P. enim Vatinius
avus huius adulescentis, cum e praefectura Reatina Ro-
mam venienti noctu duo iuvenes cum equis albis dixis-
sent regem Persem illo die captum, <cum> senatui nun- 10
tiavisset, primo quasi temere de re publica locutus in
carcerem coniectus est, post a Paulo litteris allatis cum
idem dies constitisset, et agro a senatu et vacatione do-
natus est. atque etiam cum ad fluvium Sagram Cro-
toniatas Locri maximo proelio devicissent, eo ipso die 15
auditam esse eam pugnam ludis Olympiae memoriae
proditum est. saepe Faunorum voces exauditae, saepe
visae formae deorum quemvis aut non hebetem aut
impium deos praesentes esse confiteri coegerunt.