Nec vero eae stellae quae inerrantes vocantur non 2.54.6
significant eandem mentem atque prudentiam. quarum
est cotidiana conveniens constansque conversio, nec
habent aetherios cursus neque caelo inhaerentes, ut
plerique dicunt physicae rationis ignari; non est enim 10
aetheris ea natura ut vi sua stellas conplexa contor-
queat, nam tenuis ac perlucens et aequabili calore suf-
fusus aether non satis aptus ad stellas continendas vi-
detur; habent igitur suam sphaeram stellae inerrantes 55.1
ab aetheria coniunctione secretam et liberam. earum
autem perennes cursus atque perpetui cum admirabili
incredibilique constantia declarant in his vim et mentem
esse divinam, ut haec ipsa qui non sentiat deorum vim 5
habere is nihil omnino sensurus esse videatur.
  Nulla igitur in caelo nec fortuna nec temeritas nec 56.1
erratio nec vanitas inest contraque omnis ordo veritas
ratio constantia, quaeque his vacant ementita et falsa
plenaque erroris, ea circum terras infra lunam, quae
omnium ultima est, in terrisque versantur. caelestem 5
ergo admirabilem ordinem incredibilemque constan-
tiam, ex qua conservatio et salus omnium omnis oritur,
qui vacare mente putat is ipse mentis expers habendus
est.
  Haut ergo ut opinor erravero, si a principe investi- 57.1
gandae veritatis huius disputationis principium duxero.
Zeno igitur naturam ita definit ut eam dicat ignem esse
artificiosum ad gignendum progredientem via. censet
enim artis maxume proprium esse creare et gignere, 5
quodque in operibus nostrarum artium manus efficiat
id multo artificiosius naturam efficere, id est ut dixi
ignem artificiosum magistrum artium reliquarum. At-
que hac quidem ratione omnis natura artificiosa est,
quod habet quasi viam quandam et sectam quam se- 10
quatur. ipsius vero mundi, qui omnia conplexu suo 58.1
coercet et continet, natura non artificiosa solum sed
plane artifex ab eodem Zenone dicitur, consultrix et
provida utilitatum oportunitatumque omnium. atque
ut ceterae naturae suis seminibus quaeque gignuntur 5
augescunt continentur, sic natura mundi omnis motus
habet voluntarios, conatusque et adpetitiones, quas
ὁρμὰς Graeci vocant, et is consentaneas actiones sic ad-
hibet ut nosmet ipsi qui animis movemur et sensibus.
Talis igitur mens mundi cum sit ob eamque causam vel 10
prudentia vel providentia appellari recte possit (Graece
enim πρόνοια dicitur), haec potissimum providet et in
is maxime est occupata, primum ut mundus quam ap-
tissimus sit ad permanendum, deinde ut nulla re egeat,
maxume autem ut in eo eximia pulchritudo sit atque 15
omnis ornatus.