Age ut a caelestibus rebus ad terrestres veniamus,
|
2.120.1
|
quid est in his in quo non naturae ratio intellegen-
|
|
tis appareat. Principio eorum quae gignuntur e terra
|
|
stirpes et stabilitatem dant is quae sustinentur, et e
|
|
terra sucum trahunt quo alantur ea quae radicibus
|
5
|
continentur; obducunturque libro aut cortice trunci,
|
|
quo sint a frigoribus et caloribus tutiores. iam vero
|
|
vites sic claviculis adminicula tamquam manibus ad-
|
|
prehendunt atque ita se erigunt ut animantes; quin
|
|
etiam a caulibus brassicae, si propter sati sint, ut a
|
10
|
pestiferis et nocentibus refugere dicuntur nec eos ulla
|
|
ex parte contingere.
|
|
Animantium vero quanta varietas est, quanta ad eam
|
121.1
|
rem vis ut in suo quaeque genere permaneat. Quarum
|
|
aliae coriis tectae sunt aliae villis vestitae aliae spinis
|
|
hirsutae; pluma alias alias squama videmus obduc-
|
|
tas, alias esse cornibus armatas, alias habere effugia
|
5
|
pinnarum. Pastum autem animantibus large et copiose
|
|
natura eum qui cuique aptus erat comparavit. Enume-
|
|
rare possum ad eum pastum capessendum conficien-
|
|
dumque quae sit in figuris animantium et quam sollers
|
|
subtilisque descriptio partium quamque admirabilis
|
10
|
fabrica membrorum. omnia enim, quae quidem intus
|
|
inclusa sunt, ita nata atque ita locata sunt, ut nihil
|
|
eorum supervacuaneum sit, nihil ad vitam retinendam
|
|
non necessarium. Dedit autem eadem natura beluis
|
122.1
|
et sensum et appetitum, ut altero conatum haberent
|
|
ad naturales pastus capessendos, altero secernerent
|
|
pestifera a salutaribus. Iam vero alia animalia gra-
|
|
diendo alia serpendo ad pastum accedunt, alia volando
|
5
|
alia nando, cibumque partim oris hiatu et dentibus
|
|
ipsis capessunt, partim unguium tenacitate arripiunt
|
|
partim aduncitate rostrorum, alia sugunt alia carpunt
|
|
alia vorant alia mandunt. atque etiam aliorum east
|
|
humilitas ut cibum terrestrem rostris facile contingant,
|
10
|
quae autem altiora sunt, ut anseres ut cygni ut grues
|
123.1
|
ut camelli, adiuvantur proceritate collorum; manus
|
|
etiam data elephantost, quia propter magnitudinem
|
|
corporis difficiles aditus habebat ad pastum. at quibus
|
|
bestiis erat is cibus ut †aliis generis escis vescerentur,
|
5
|
aut vires natura dedit aut celeritatem. data est quibus-
|
|
dam etiam machinatio quaedam atque sollertia, ut in
|
|
araneolis aliae quasi rete texunt, ut si quid inhaeserit
|
|
conficiant, aliae autem ut * * ex inopinato observant
|
|
et si quid incidit arripiunt idque consumunt. pina vero
|
10
|
(sic enim Graece dicitur) duabus grandibus patula con-
|
|
chis cum parva squilla quasi societatem coit compa-
|
|
randi cibi; itaque cum pisciculi parvi in concham
|
|
hiantem innataverunt, tum admonita <a> squilla pina
|
|
morsu comprimit conchas: sic dissimillimis bestiolis
|
15
|
communiter cibus quaeritur; in quo admirandum est,
|
124.1
|
congressune aliquo inter se an iam inde ab ortu natura
|
|
ipsa congregatae sint. Est etiam admiratio non nulla
|
|
in bestiis aquatilibus is quae gignuntur in terra; veluti
|
|
crocodili fluviatilesque testudines quaedamque serpen-
|
5
|
tes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt
|
|
aquam persequuntur. quin etiam anitum ova gallinis
|
|
saepe supponimus; e quibus pulli orti primo aluntur
|
|
ab his ut a matribus, a quibus exclusi fotique sunt,
|
|
deinde eas relinquunt et effugiunt sequentes, cum pri-
|
10
|
mum aquam quasi naturalem domum videre potuerunt:
|
|
tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura
|
|
custodiam. Legi etiam scriptum, esse avem quandam
|
|
quae platalea nominaretur; eam sibi cibum quaerere
|
|
advolantem ad eas avis quae se in mari mergerent,
|
15
|
quae cum emersissent piscemque cepissent usque eo
|
|
premere earum capita mordicus, dum illae captum
|
|
amitterent, in quod ipsa invaderet. eademque haec avis
|
|
scribitur conchis se solere complere, eas cum stomachi
|
|
calore concoxerit evomere, atque ita eligere ex his quae
|
20
|
sunt esculenta. Ranae autem marinae dicuntur obruere
|
125.1
|
sese harena solere et moveri prope aquam, ad quas
|
|
quasi ad escam pisces cum accesserint confici a ranis
|
|
atque consumi. Miluo est quoddam bellum quasi na-
|
|
turale cum corvo; ergo alter alterius ubicumque nanc-
|
5
|
tus est ova frangit. Illud vero (ab Aristotele animad-
|
|
versum, a quo pleraque) quis potest non mirari: grues
|
|
cum loca calidiora petentes maria transmittant trian-
|
|
guli efficere formam; eius autem summo angulo aer ab
|
|
is adversus pellitur, deinde sensim ab utroque latere
|
10
|
tamquam remis ita pinnis cursus avium levatur; basis
|
|
autem trianguli, quam efficiunt grues, ea tamquam a
|
|
puppi ventis adiuvatur; eaeque in tergo praevolantium
|
|
colla et capita reponunt; quod quia ipse dux facere
|
|
non potest, quia non habet ubi nitatur, revolat ut ipse
|
15
|
quoque quiescat, in eius locum succedit ex his quae
|
|
adquierunt, eaque vicissitudo in omni cursu conser-
|
|
vatur. Multa eius modi proferre possum, sed genus
|
126.1
|
ipsum videtis. Iam vero illa etiam notiora, quanto se
|
|
opere custodiant bestiae, ut in pastu circumspectent,
|
|
ut in cubilibus delitiscant. Atque illa mirabilia, quod
|
|
—ea quae nuper id est paucis ante saeclis medicorum
|
5
|
ingeniis reperta sunt—vomitione canes, purgando autem
|
|
alvo se ibes Aegyptiae curant. auditum est pantheras,
|
|
quae in barbaria venenata carne caperentur, remedium
|
|
quoddam habere, quo cum essent usae non morerentur,
|
|
capras autem in Creta feras, cum essent confixae vene-
|
10
|
natis sagittis, herbam quaerere quae dictamnus voca-
|
|
retur, quam cum gustavissent sagittas excidere dicunt
|
|
e corpore; cervaeque paulo ante partum perpurgant
|
127.1
|
se quadam herbula quae seselis dicitur. Iam illa cer-
|
|
nimus, ut contra vim et metum suis se armis quaeque
|
|
defendat: cornibus tauri, apri dentibus, cursu leones,
|
|
aliae fuga se aliae occultatione tutantur, atramenti
|
5
|
effusione saepiae torpore torpedines, multae etiam in-
|
|
sectantes odoris intolerabili foeditate depellunt.
|
|