Si nihil aliud quaereremus nisi ut deos pie coleremus 1.45.10
et ut superstitione liberaremur, satis erat dictum; nam
et praestans deorum natura hominum pietate colere-
tur, cum et aeterna esset et beatissima (habet enim
venerationem iustam quicquid excellit), et metus om-
nis a vi atque ira deorum pulsus esset; intellegitur 15
enim a beata inmortalique natura et iram et gratiam
segregari; quibus remotis nullos a superis inpendere
metus. sed ad hanc confirmandam opinionem anqui-
rit animus et formam et vitam et actionem mentis at-
que agitationem in deo. 20
  Ac de forma quidem partim natura nos admonet 46.1
partim ratio docet. Nam a natura habemus omnes om-
nium gentium speciem nullam aliam nisi humanam
deorum; quae enim forma alia occurrit umquam aut
vigilanti cuiquam aut dormienti? Sed ne omnia revo- 5
centur ad primas notiones, ratio hoc idem ipsa decla-
rat. nam cum praestantissumam naturam, vel quia 47.1
beata est vel quia sempiterna, convenire videatur ean-
dem esse pulcherrimam, quae conpositio membrorum,
quae conformatio liniamentorum, quae figura, quae spe-
cies humana potest esse pulchrior? Vos quidem Lu- 5
cili soletis (nam Cotta meus modo hoc modo illud),
cum artificium effingitis fabricamque divinam, quam
sint omnia in hominis figura non modo ad usum verum
etiam ad venustatem apta describere; quod si omnium 48.1
animantium formam vincit hominis figura, deus autem
animans est, ea figura profecto est quae pulcherrimast
omnium. quoniamque deos beatissimos esse constat,
beatus autem esse sine virtute nemo potest nec virtus 5
sine ratione constare nec ratio usquam inesse nisi in
hominis figura, hominis esse specie deos confitendum
est. Nec tamen ea species corpus est sed quasi corpus, 49.1
nec habet sanguinem sed quasi sanguinem. Haec quam-
quam et inventa sunt acutius et dicta subtilius ab Epi-
curo quam ut quivis ea possit agnoscere, tamen fretus
intellegentia vestra dissero brevius quam causa desi- 5
derat. Epicurus autem, qui res occultas et penitus ab-
ditas non modo videat animo sed etiam sic tractet ut
manu, docet eam esse vim et naturam deorum, ut pri-
mum non sensu sed mente cernatur, nec soliditate qua-
dam nec ad numerum, ut ea quae ille propter firmi- 10
tatem στερέμνια appellat, sed imaginibus similitudine
et transitione perceptis, cum infinita simillumarum
imaginum species ex innumerabilibus individuis existat
et ad deos adfluat, cum maximis voluptatibus in eas
imagines mentem intentam infixamque nostram intel- 15
legentiam capere quae sit et beata natura et aeterna.
Summa vero vis infinitatis et magna ac diligenti con- 50.1
templatione dignissima est. in qua intellegi necesse est
eam esse naturam ut omnia omnibus paribus paria re-
spondeant; hanc ἰσονομίαν appellat Epicurus id est ae-
quabilem tributionem. ex hac igitur illud efficitur, si 5
mortalium tanta multitudo sit, esse inmortalium non
minorem, et si quae interimant innumerabilia sint,
etiam ea quae conservent infinita esse debere.