'Cedo quí vestram rem públicam tantam ámisistis 20.7
tám cito?' sic enim percontantibus in Naevi poetae
Ludo respondentur et alia et hoc in primis: 'provénie-
bant orátores noví, stulti adulescéntuli.' temeritas est 10
videlicet florentis aetatis, prudentia senescentis.
  At memoria minuitur. credo, nisi eam exerceas, aut 21.1
etiam si sis natura tardior. Themistocles omnium ci-
vium perceperat nomina; num igitur censetis eum, cum
aetate processisset, qui Aristides esset, Lysimachum
salutare solitum? equidem non modo eos novi qui 5
sunt, sed eorum patres etiam et avos nec sepulcra le-
gens vereor quod aiunt, ne memoriam perdam; his
enim ipsis legendis in memoriam redeo mortuorum.
nec vero quemquam senem audivi oblitum quo loco
thesaurum obruisset; omnia quae curant meminerunt, 10
vadimonia constituta, qui sibi, cui ipsi debeant. quid? 22.1
iuris consulti, quid? pontifices, quid? augures, quid?
philosophi senes quam multa meminerunt! manent in-
genia senibus, modo permaneat studium et industria,
neque ea solum in claris et honoratis viris, sed in vita 5
etiam privata et quieta. Sophocles ad summam se-
nectutem tragoedias fecit; quod propter studium cum
rem neglegere familiarem videretur, a filiis in iudi-
cium vocatus est, ut quem ad modum nostro more male
rem gerentibus patribus bonis interdici solet, sic illum 10
quasi desipientem a re familiari removerent iudices.
tum senex dicitur eam fabulam quam in manibus habe-
bat et proxime scripserat, Oedipum Coloneum, recitasse
iudicibus quaesisseque num illud carmen desipientis
videretur. quo recitato sententiis iudicum est liberatus. 15
num igitur hunc, num Homerum Hesiodum Simoni- 23.1
dem Stesichorum, num quos ante dixi, Isocraten Gor-
gian, num philosophorum principes, Pythagoram De-
mocritum, num Platonem, num Xenocraten, num postea
Zenonem Cleanthem aut eum quem vos etiam vidistis 5
Romae, Diogenem Stoicum, coegit in suis studiis ob-
mutescere senectus? an in omnibus his studiorum agi-
tatio vitae aequalis fuit? age ut ista divina studia
omittamus, possum nominare ex agro Sabino rusticos
Romanos vicinos et familiares meos; quibus absenti- 24.1
bus numquam fere ulla in agro maiora opera fiunt,
non serendis, non percipiendis, non condendis fructi-
bus. quamquam in aliis minus hoc mirum est; nemo
enim est tam senex qui se annum non putet posse vi- 5
vere; sed idem in eis elaborant quae sciunt nihil ad se
omnino pertinere: 'serit arbores, quae alteri saeculo
prosint', ut ait Statius noster in Synephebis. nec vero 25.1
dubitat agricola, quamvis sit senex, quaerenti cui serat,
respondere: 'dis inmortalibus, qui me non accipere mo-
do haec a maioribus voluerunt, sed etiam posteris pro-
dere.' et melius Caecilius de sene alteri saeculo pro- 5
spiciente quam illud idem:
    'Edepól senectus, sí nil quicquam aliúd viti
    adpórtes tecum, cum ádvenis, unum íd sat est,
    quod díu vivendo múlta quae non vólt, videt.'
et multa fortasse quae volt! atque in ea quae non volt, 10
saepe etiam adulescentia incurrit. Illud vero idem Cae-
cilius vitiosius:
    'Tum equidem ín senecta hoc députo misérrimum,
    sentíre ea aetate éumpse esse odiosum álteri.'
iucundum potius quam odiosum. ut enim adulescen- 26.1
tibus bona indole praeditis sapientes senes delectantur
leviorque fit senectus eorum qui a iuventute coluntur
et diliguntur, sic adulescentes senum praeceptis gau-
dent quibus ad virtutum studia ducuntur; nec minus 5
intellego me vobis quam mihi vos esse iucundos. sed
videtis ut senectus non modo languida atque iners non
sit, verum etiam sit operosa et semper agens aliquid
et moliens, tale scilicet quale cuiusque studium in su-
periore vita fuit. quid? qui etiam addiscunt aliquid? 10
ut et Solonem versibus gloriantem videmus qui se co-
tidie aliquid addiscentem dicit senem fieri, et ego feci,
qui litteras Graecas senex didici; quas quidem sic avide
arripui, quasi diuturnam sitim explere cupiens, ut ea
ipsa mihi nota essent quibus me nunc exemplis uti 15
videtis. quod cum fecisse Socratem in fidibus audirem,
vellem equidem etiam illud (discebant enim fidibus
antiqui), sed in litteris certe elaboravi.