Est enim amicitia nihil aliud nisi omnium divina- 20.6
rum humanarumque rerum cum benivolentia et caritate
consensio; qua quidem haut scio an excepta sapientia
nihil melius homini sit a dis inmortalibus datum.
Divitias alii praeponunt, bonam alii valitudinem, alii 10
potentiam, alii honores, multi etiam voluptates. Be-
luarum hoc quidem extremum, illa autem superiora
caduca et incerta, posita non tam in consiliis nostris
quam in fortunae temeritate. Qui autem in virtute
summum bonum ponunt, praeclare illi quidem, sed 15
haec ipsa virtus amicitiam et gignit et continet, nec
sine virtute amicitia esse ullo pacto potest. Iam vir- 21.1
tutem ex consuetudine vitae sermonisque nostri inter-
pretemur nec eam, ut quidam docti, verborum magni-
ficentia metiamur virosque bonos eos, qui habentur,
numeremus, Paulos, Catones, Galos, Scipiones, Philos; 5
his communis vita contenta est; eos autem omittamus,
qui omnino nusquam reperiuntur. Talis igitur inter 22.1
viros amicitia tantas oportunitates habet, quantas vix
queo dicere. Principio qui potest esse vita 'vitalis',
ut ait Ennius, quae non in amici mutua benivolentia
conquiescit? Quid dulcius quam habere, quicum omnia 5
audeas sic loqui ut tecum? Qui esset tantus fructus
in prosperis rebus, nisi haberes, qui illis aeque ac tu
ipse gauderet? adversas vero ferre difficile esset sine
eo, qui illas gravius etiam quam tu ferret. Denique
ceterae res, quae expetuntur, oportunae sunt singulae 10
rebus fere singulis, divitiae, ut utare, opes, ut colare,
honores, ut laudere, voluptates, ut gaudeas, valitudo,
ut dolore careas et muneribus fungare corporis; ami-
citia res plurimas continet; quoquo te verteris, praesto
est, nullo loco excluditur, numquam intempestiva, num- 15
quam molesta est; itaque non aqua, non igni, ut aiunt,
locis pluribus utimur quam amicitia. Neque ego nunc
de vulgari aut de mediocri, quae tamen ipsa et delec-
tat et prodest, sed de vera et perfecta loquor, qualis
eorum, qui pauci nominantur, fuit. Nam et secundas 20
res splendidiores facit amicitia et adversas partiens
communicansque leviores.