Quomque plurimas et maximas commoditates ami- 23.1
citia contineat, tum illa nimirum praestat omnibus,
quod bonam spem praelucet in posterum nec debili-
tari animos aut cadere patitur. Verum enim amicum
qui intuetur, tamquam exemplar aliquod intuetur sui. 5
Quocirca et absentes adsunt et egentes abundant et
inbecilli valent et, quod difficilius dictu est, mortui
vivunt; tantus eos honos, memoria, desiderium prose-
quitur amicorum. Ex quo illorum beata mors vide-
tur, horum vita laudabilis. Quodsi exemeris ex rerum 10
natura benivolentiae coniunctionem, nec domus ulla
nec urbs stare poterit, ne agri quidem cultus per-
manebit. Id si minus intellegitur, quanta vis amici-
tiae concordiaeque sit, ex dissensionibus atque ex dis-
cordiis perspici potest. Quae enim domus tam stabilis, 15
quae tam firma civitas est, quae non odiis et discidiis
funditus possit everti? Ex quo, quantum boni sit in
amicitia, iudicari potest. Agrigentinum quidem doctum 24.1
quendam virum carminibus Graecis vaticinatum ferunt,
quae in rerum natura totoque mundo constarent, quae-
que moverentur, ea contrahere amicitiam, dissipare
discordiam. Atque hoc quidem omnes mortales et in- 5
tellegunt et re probant. Itaque, si quando aliquod
officium extitit amici in periculis aut adeundis aut
communicandis, quis est, qui id non maximis ecferat
laudibus? Qui clamores tota cavea nuper in hospitis
et amici mei M. Pacuvi nova fabula! cum ignorante 10
rege, uter Orestes <esset, Pylades> Orestem se esse di-
ceret, ut pro illo necaretur, Orestes autem, ita ut erat,
Orestem se esse perseveraret. Stantes plaudebant in
re ficta; quid arbitramur in vera facturos fuisse?
Facile indicabat ipsa natura vim suam, cum homines, 15
quod facere ipsi non possent, id recte fieri in altero
iudicarent.