Hactenus mihi videor de amicitia quid sentirem 24.18
potuisse dicere; si quae praeterea sunt (credo autem
esse multa), ab iis, si videbitur, qui ista disputant, 20
quaeritote.
  Fannius. Nos autem a te potius; quamquam etiam 25.1
ab istis saepe quaesivi et audivi non invitus equidem;
sed aliud quoddam filum orationis tuae.
  Scaevola. Tum magis id diceres, Fanni, si nuper
in hortis Scipionis, cum est de re publica disputatum, 5
adfuisses. Qualis tum patronus iustitiae fuit contra
accuratam orationem Phili!
  Fannius. Facile id quidem fuit, iustitiam iustissimo
viro defendere.
  Scaevola. Quid? amicitiam nonne facile ei, qui ob 10
eam summa fide, constantia iustitiaque servatam maxu-
mam gloriam ceperit?
  Laelius. Vim hoc quidem est adferre. Quid enim 26.1
refert, qua me ratione cogatis? cogitis certe. Studiis
enim generorum, praesertim in re bona, cum difficile
est, tum ne aequum quidem obsistere.
  Saepissime igitur mihi de amicitia cogitanti maxime 5
illud considerandum videri solet, utrum propter in-
becillitatem atque inopiam desiderata sit amicitia, ut
dandis recipiendisque meritis quod quisque minus per
se ipse posset, id acciperet ab alio vicissimque red-
deret, an esset hoc quidem proprium amicitiae, sed 10
antiquior et pulchrior et magis a natura ipsa profecta
alia causa. Amor enim, ex quo amicitia nominata
est, princeps est ad benivolentiam coniungendam. Nam
utilitates quidem etiam ab iis percipiuntur saepe, qui
simulatione amicitiae coluntur et observantur temporis 15
causa, in amicitia autem nihil fictum est, nihil simu-
latum et, quidquid est, id est verum et voluntarium.
Quapropter a natura mihi videtur potius quam ab in- 27.1
digentia orta amicitia, adplicatione magis animi cum
quodam sensu amandi quam cogitatione, quantum illa
res utilitatis esset habitura. Quod quidem quale sit,
etiam in bestiis quibusdam animadverti potest, quae 5
ex se natos ita amant ad quoddam tempus et ab eis
ita amantur, ut facile earum sensus appareat. Quod
in homine multo est evidentius, primum ex ea cari-
tate, quae est inter natos et parentes, quae dirimi
nisi detestabili scelere non potest; deinde cum simi- 10
lis sensus extitit amoris, si aliquem nacti sumus, cuius
cum moribus et natura congruamus, quod in eo quasi
lumen aliquod probitatis et virtutis perspicere videa-
mur. Nihil est enim virtute amabilius, nihil, quod 28.1
magis adliciat ad diligendum, quippe cum propter vir-
tutem et probitatem etiam eos, quos numquam vidi-
mus, quodam modo diligamus. Quis est, qui C. Fabrici,
M'. Curi non cum caritate aliqua benivola memoriam 5
usurpet, quos numquam viderit? quis autem est, qui
Tarquinium Superbum, qui Sp. Cassium, Sp. Maelium
non oderit? Cum duobus ducibus de imperio in Italia
est decertatum, Pyrrho et Hannibale; ab altero propter
probitatem eius non nimis alienos animos habemus, 10
alterum propter crudelitatem semper haec civitas oderit.