Quodsi tanta vis probitatis est, ut eam vel in eis, 29.1
quos numquam vidimus, vel, quod maius est, in hoste
etiam diligamus, quid mirum est, si animi hominum
moveantur, cum eorum, quibuscum usu coniuncti esse
possunt, virtutem et bonitatem perspicere videantur? 5
Quamquam confirmatur amor et beneficio accepto et
studio perspecto et consuetudine adiuncta, quibus rebus
ad illum primum motum animi et amoris adhibitis
admirabilis quaedam exardescit benivolentiae magni-
tudo. Quam si qui putant ab inbecillitate proficisci, 10
ut sit, per quem adsequatur, quod quisque desideret,
humilem sane relinquunt et minime generosum, ut
ita dicam, ortum amicitiae, quam ex inopia atque in-
digentia natam volunt. Quod si ita esset, ut quisque
minimum esse in se arbitraretur, ita ad amicitiam 15
esset aptissimus; quod longe secus est. Ut enim quis- 30.1
que sibi plurimum confidit, et ut quisque maxime
virtute et sapientia sic munitus est, ut nullo egeat
suaque omnia in se ipso posita iudicet, ita in ami-
citiis expetendis colendisque maxime excellit. Quid 5
enim? Africanus indigens mei? Minime hercule! ac
ne ego quidem illius; sed ego admiratione quadam
virtutis eius, ille vicissim opinione fortasse non nulla,
quam de meis moribus habebat, me dilexit; auxit beni-
volentiam consuetudo. Sed quamquam utilitates mul- 10
tae et magnae consecutae sunt, non sunt tamen ab
earum spe causae diligendi profectae. Ut enim bene- 31.1
fici liberalesque sumus, non ut exigamus gratiam
(neque enim beneficium faeneramur, sed natura pro-
pensi ad liberalitatem sumus), sic amicitiam non spe
mercedis adducti, sed quod omnis eius fructus in ipso 5
amore inest, expetendam putamus. Ab his, qui pe- 32.1
cudum ritu ad voluptatem omnia referunt, longe dis-
sentiunt, nec mirum; nihil enim altum, nihil magni-
ficum ac divinum suspicere possunt, qui suas omnes
cogitationes abiecerunt in rem tam humilem tamque 5
contemptam. Quam ob rem hos quidem ab hoc ser-
mone removeamus, ipsi autem intellegamus natura
gigni sensum diligendi et benivolentiae caritatem facta
significatione probitatis. Quam qui adpetiverunt, ad-
plicant se et propius admovent, ut et usu eius, quem 10
diligere coeperunt, fruantur et moribus sintque pares
in amore et aequales propensioresque ad bene meren-
dum quam ad reposcendum, atque haec inter eos sit
honesta certatio. Sic et utilitates ex amicitia maximae
capientur, et erit eius ortus a natura quam ab inbe- 15
cillitate gravior et verior. Nam si utilitas amicitias
conglutinaret, eadem commutata dissolveret; sed quia
natura mutari non potest, idcirco verae amicitiae sem-
piternae sunt. Ortum quidem amicitiae videtis, nisi
quid ad haec forte vultis. 20