Quid vero habet auctoritatis furor iste, quem divi- 2.110.1
num vocatis, ut, quae sapiens non videat, ea videat
insanus, et is, qui humanos sensus amiserit, divinos
adsecutus sit? Sibyllae versus observamus, quos illa
furens fudisse dicitur. Quorum interpres nuper falsa 5
quadam hominum fama dicturus in senatu putabatur
eum, quem re vera regem habebamus, appellandum
quoque esse regem, si salvi esse vellemus. Hoc si
est in libris, in quem hominem et in quod tempus
est? callide enim, qui illa composuit, perfecit, ut, 10
quodcumque accidisset, praedictum videretur hominum
et temporum definitione sublata. Adhibuit etiam la- 111.1
tebram obscuritatis, ut iidem versus alias in aliam
rem posse accommodari viderentur. Non esse autem
illud carmen furentis cum ipsum poëma declarat (est
enim magis artis et diligentiae quam incitationis et 5
motus), tum vero ea, quae ἀκροστιχίς dicitur, cum
deinceps ex primis <primi cuiusque> versus litteris ali-
quid conectitur, ut in quibusdam Ennianis: Q. Ennius
fecit. Id certe magis est attenti animi quam furentis.
Atque in Sibyllinis ex primo versu cuiusque senten- 112.1
tiae primis litteris illius sententiae carmen omne prae-
texitur. Hoc scriptoris est, non furentis, adhibentis
diligentiam, non insani. Quam ob rem Sibyllam qui-
dem sepositam et conditam habeamus, ut, id quod 5
proditum est a maioribus, iniussu senatus ne legantur
quidem libri valeantque ad deponendas potius quam
ad suscipiendas religiones; cum antistitibus agamus, ut
quidvis potius ex illis libris quam regem proferant,
quem Romae posthac nec di nec homines esse pa- 10
tientur.
    At multi saepe vera vaticinati, ut Cassandra:
    Iamque mari magno . . .
eademque paulo post:
    Eheu videte . . . 15
Num igitur me cogis etiam fabulis credere? quae de- 113.1
lectationis habeant, quantum voles, verbis sententiis,
numeris cantibus adiuventur; auctoritatem quidem nul-
lam debemus nec fidem commenticiis rebus adiungere.
Eodemque modo nec ego Publicio nescio cui nec Mar- 5
ciis vatibus nec Apollinis opertis credendum existimo;
quorum partim ficta aperte, partim effutita temere
numquam ne mediocri quidem cuiquam, non modo
prudenti probata sunt. Quid? inquies, remex ille de 114.1
classe Coponii nonne ea praedixit, quae facta sunt?
Ille vero, et ea quidem, quae omnes eo tempore ne
acciderent timebamus. Castra enim in Thessalia ca-
stris conlata audiebamus, videbaturque nobis exercitus 5
Caesaris et audaciae plus habere, quippe qui patriae
bellum intulisset, et roboris propter vetustatem; ca-
sum autem proelii nemo nostrum erat quin timeret,
sed, ita ut constantibus hominibus par erat, non aperte.
Ille autem Graecus, quid mirum, si magnitudine ti- 10
moris, ut plerumque fit, a constantia atque a mente
atque a se ipse discessit? qua perturbatione animi,
quae, sanus cum esset, timebat ne evenirent, ea de-
mens eventura esse dicebat. Utrum tandem, per deos
atque homines! magis veri simile est vesanum remi- 15
gem an aliquem nostrum, qui ibi tum eramus, me,
Catonem, Varronem, Coponium ipsum, consilia deo-
rum inmortalium perspicere potuisse?