Quid? lituus iste vester, quod clarissumum est in- 1.30.7
signe auguratus, unde vobis est traditus? Nempe eo
Romulus regiones direxit tum, cum urbem condidit.
Qui quidem Romuli lituus, id est incurvum et leviter 10
a summo inflexum bacillum, quod ab eius litui, quo
canitur, similitudine nomen invenit, cum situs esset
in curia Saliorum, quae est in Palatio, eaque defla-
gravisset, inventus est integer. Quid? multis annis 31.1
post Romulum Prisco regnante Tarquinio quis vete-
rum scriptorum non loquitur, quae sit ab Atto Navio
per lituum regionum facta discriptio? Qui cum propter
paupertatem sues puer pasceret, una ex iis amissa 5
vovisse dicitur, si recuperasset, uvam se deo daturum,
quae maxima esset in vinea; itaque sue inventa ad
meridiem spectans in vinea media dicitur constitisse,
cumque in quattuor partis vineam divisisset trisque
partis aves abdixissent, quarta parte, quae erat reli- 10
qua, in regiones distributa mirabili magnitudine uvam,
ut scriptum videmus, invenit. Qua re celebrata cum
vicini omnes ad eum de rebus suis referrent, erat in
magno nomine et gloria. Ex quo factum est, ut eum 32.1
ad se rex Priscus arcesseret. Cuius cum temptaret
scientiam auguratus, dixit ei cogitare se quiddam; id
possetne fieri, consuluit. Ille augurio acto posse re-
spondit. Tarquinius autem dixit se cogitasse cotem 5
novacula posse praecidi. Tum Attum iussisse experiri.
Ita cotem in comitium allatam inspectante et rege et
populo novacula esse discissam. Ex eo evenit, ut et
Tarquinius augure Atto Navio uteretur et populus de
suis rebus ad eum referret. Cotem autem illam et 33.1
novaculam defossam in comitio supraque inpositum
puteal accepimus. Negemus omnia, comburamus an-
nales, ficta haec esse dicamus, quidvis denique potius
quam deos res humanas curare fateamur; quid? quod 5
scriptum apud te est de Ti. Graccho, nonne et augu-
rum et haruspicum conprobat disciplinam? qui cum
tabernaculum vitio cepisset inprudens, quod inauspicato
pomerium transgressus esset, comitia consulibus ro-
gandis habuit. Nota res est et a te ipso mandata 10
monumentis. Sed et ipse augur Ti. Gracchus auspi-
ciorum auctoritatem confessione errati sui conproba-
vit, et haruspicum disciplinae magna accessit auctori-
tas, qui recentibus comitiis in senatum introducti
negaverunt iustum comitiorum rogatorem fuisse. 15