Hoc modo hanc causam disceptari oportet, non 46.1
ab atomis errantibus et de via declinantibus petere
praesidium. 'Declinat', inquit, 'atomus'. Primum
cur? aliam enim quandam vim motus habebant a De-
mocrito inpulsionis, quam plagam ille appellat, a te, 5
Epicure, gravitatis et ponderis. Quae ergo nova causa
in natura est, quae declinet atomum? aut num sor-
tiuntur inter se, quae declinet, quae non? aut cur
minimo declinent intervallo, maiore non? aut cur de-
clinent uno minimo, non declinent duobus aut tribus? 10
Optare hoc quidem est, non disputare. Nam neque 47.1
extrinsecus inpulsam atomum loco moveri et declinare
dicis, neque in illo inani, per quod feratur atomus,
quicquam fuisse causae, cur ea non e regione ferre-
tur, nec in ipsa atomo mutationis aliquid factum est, 5
quam ob rem naturalem motum sui ponderis non te-
neret. Ita cum attulisset nullam causam, quae istam
declinationem efficeret, tamen aliquid sibi dicere vi-
detur, cum id dicat, quod omnium mentes aspernentur
ac respuant. Nec vero quisquam magis confirmare 48.1
mihi videtur non modo fatum, verum etiam necessi-
tatem et vim omnium rerum sustulisseque motus animi
voluntarios, quam hic, qui aliter obsistere fato fate-
tur se non potuisse, nisi ad has commenticias decli- 5
nationes confugisset. Nam, ut essent atomi, quas qui-
dem esse mihi probari nullo modo potest, tamen
declinationes istae numquam explicarentur. Nam si
atomis, ut gravitate ferantur, tributum est necessitate
naturae, quod omne pondus nulla re inpediente mo- 10
veatur et feratur necesse est, illud quoque necesse est,
declinare, quibusdam atomis vel, si volunt, omnibus
naturaliter . . . .