Interesse autem aiunt, utrum eius modi quid sit, 36.1
sine quo effici aliquid non possit, an eius modi, cum
quo effici aliquid necesse sit. Nulla igitur earum est
causa, quoniam nulla eam rem sua vi efficit, cuius
causa dicitur; nec id, sine quo quippiam non fit, causa 5
est, sed id, quod cum accessit, id, cuius est causa,
efficit necessario. Nondum enim ulcerato serpentis
morsu Philocteta quae causa in rerum natura conti-
nebatur, fore ut is in insula Lemno linqueretur? post
autem causa fuit propior et cum exitu iunctior. Ratio 37.1
igitur eventus aperit causam. Sed ex aeternitate vera
fuit haec enuntiatio: 'Relinquetur in insula Philocte-
tes', nec hoc ex vero in falsum poterat convertere.
Necesse est enim in rebus contrariis duabus (contra- 5
ria autem hoc loco ea dico, quorum alterum ait
quid, alterum negat), ex iis igitur necesse est invito
Epicuro alterum verum esse, alterum falsum, ut
'Sauciabitur Philocteta' omnibus ante saeculis verum
fuit, 'Non sauciabitur' falsum; nisi forte volumus 10
Epicureorum opinionem sequi, qui tales enuntiatio-
nes nec veras nec falsas esse dicunt aut, cum id
pudet, illud tamen dicunt, quod est inpudentius, ve-
ras esse ex contrariis diiunctiones, sed, quae in his
enuntiata essent, eorum neutrum esse verum. O ad- 38.1
mirabilem licentiam et miserabilem inscientiam disse-
rendi! Si enim aliquid in eloquendo nec verum nec
falsum est, certe id verum non est; quod autem ve-
rum non est, qui potest non falsum esse? aut, quod 5
falsum non est, qui potest non verum esse? tenebitur
<igitur> id, quod a Chrysippo defenditur, omnem enun-
tiationem aut veram aut falsam esse; ratio ipsa coget
et ex aeternitate quaedam esse vera, et ea non esse
nexa causis aeternis et a fati necessitate esse libera. 10