Quoniam autem vivitur non cum perfectis homini- 1.46.1
bus planeque sapientibus, sed cum iis, in quibus prae-
clare agitur, si sunt simulacra virtutis, etiam hoc in-
tellegendum puto, neminem omnino esse neglegen-
dum, in quo aliqua significatio virtutis appareat, co- 5
lendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque
maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus, mo-
destia, temperantia, hac ipsa, de qua multa iam dicta
sunt, iustitia. Nam fortis animus et magnus in homine
non perfecto nec sapiente ferventior plerumque est, 10
illae virtutes bonum virum videntur potius attingere.
Atque haec in moribus.
  De benivolentia autem, quam quisque habeat erga 47.1
nos, primum illud est in officio, ut ei plurimum tri-
buamus, a quo plurimum diligamur, sed benivolen-
tiam non adulescentulorum more ardore quodam amo-
ris, sed stabilitate potius et constantia iudicemus. Sin 5
erunt merita, ut non ineunda, sed referenda sit gratia,
maior quaedam cura adhibenda est; nullum enim of-
ficium referenda gratia magis necessarium est. Quod- 48.1
si ea, quae utenda acceperis, maiore mensura, si modo
possis, iubet reddere Hesiodus, quidnam beneficio pro-
vocati facere debemus? An imitari agros fertiles, qui
multo plus efferunt, quam acceperunt? Etenim si in 5
eos, quos speramus nobis profuturos, non dubitamus,
officia conferre, quales in eos esse debemus, qui iam
profuerunt? Nam cum duo genera liberalitatis sint,
unum dandi beneficii, alterum reddendi, demus necne
in nostra potestate est, non reddere viro bono non 10
licet, modo id facere possit sine iniuria. Acceptorum 49.1
autem beneficiorum sunt dilectus habendi, nec du-
bium, quin maximo cuique plurimum debeatur. In
quo tamen inprimis, quo quisque animo, studio, beni-
volentia fecerit, ponderandum est. Multi enim faciunt 5
multa temeritate quadam sine iudicio, vel morbo in
omnes vel repentino quodam quasi vento impetu
animi incitati; quae beneficia aeque magna non sunt
habenda atque ea, quae iudicio, considerate constan-
terque delata sunt. Sed in collocando beneficio et in 10
referenda gratia, si cetera paria sunt, hoc maxime of-
ficii est, ut quisque opis indigeat, ita ei potissimum
opitulari; quod contra fit a plerisque; a quo enim plu-
rimum sperant, etiamsi ille iis non eget, tamen ei po-
tissimum inserviunt. 15