Sed de amicitia alio libro dictum est, qui inscribitur 2.31.5
Laelius; nunc dicamus de gloria, quamquam ea quo-
que de re duo sunt nostri libri, sed attingamus, quan-
doquidem ea in rebus maioribus administrandis ad-
iuvat plurimum. Summa igitur et perfecta gloria con-
stat ex tribus his: si diligit multitudo, si fidem habet, 10
si cum admiratione quadam honore dignos putat. Haec
autem, si est simpliciter breviterque dicendum, quibus
rebus pariuntur a singulis, eisdem fere a multitudine.
Sed est alius quoque quidam aditus ad multitudinem,
ut in universorum animos tamquam influere possi- 15
mus. Ac primum de illis tribus, quae ante dixi, bene- 32.1
volentiae praecepta videamus; quae quidem capitur
beneficiis maxime, secundo autem loco voluntate be-
nefica benivolentia movetur, etiamsi res forte non sup-
petit; vehementer autem amor multitudinis commove- 5
tur ipsa fama et opinione liberalitatis, beneficentiae,
iustitiae, fidei omniumque earum virtutum, quae per-
tinent ad mansuetudinem morum ac facilitatem. Ete-
nim illud ipsum, quod honestum decorumque dicimus,
quia per se nobis placet animosque omnium natura et 10
specie sua commovet maximeque quasi perlucet ex
iis, quas commemoravi, virtutibus, idcirco illos, in
quibus eas virtutes esse remur, a natura ipsa diligere
cogimur. Atque hae quidem causae diligendi gravis-
simae; possunt enim praeterea nonnullae esse levi- 15
ores. Fides autem ut habeatur duabus rebus effici po- 33.1
test, si existimabimur adepti coniunctam cum iustitia
prudentiam. Nam et iis fidem habemus, quos plus
intellegere quam nos arbitramur quosque et futura
prospicere credimus et cum res agatur in discrimen- 5
que ventum sit, expedire rem et consilium ex tempore
capere posse; hanc enim utilem homines existimant
veramque prudentiam. Iustis autem et fidis homini-
bus, id est bonis viris, ita fides habetur, ut nulla sit
in iis fraudis iniuriaeque suspicio. Itaque his salutem 10
nostram, his fortunas, his liberos rectissime committi
arbitramur. Harum igitur duarum ad fidem facien- 34.1
dam iustitia plus pollet, quippe cum ea sine prudentia
satis habeat auctoritatis; prudentia sine iustitia nihil
valet ad faciendam fidem. Quo enim quis versutior
et callidior, hoc invisior et suspectior detracta opi- 5
nione probitatis. Quam ob rem intellegentiae iustitia
coniuncta quantum volet habebit ad faciendam fidem
virium, iustitia sine prudentia multum poterit, sine iustitia
nihil valebit prudentia.