Sed ut facillime, quales simus, tales esse videamur, 2.44.1
etsi in eo ipso vis maxima est, ut simus ii, qui haberi
velimus, tamen quaedam praecepta danda sunt. Nam
si quis ab ineunte aetate habet causam celebritatis
et nominis aut a patre acceptam, quod tibi, mi Cicero, 5
arbitror contigisse, aut aliquo casu atque fortuna, in
hunc oculi omnium coniciuntur atque in eum, quid
agat, quemadmodum vivat, inquiritur, et, tamquam in
clarissima luce versetur, ita nullum obscurum potest
nec dictum eius esse nec factum. Quorum autem prima 45.1
aetas propter humilitatem et obscuritatem in homi-
num ignoratione versatur, ii, simul ac iuvenes esse
coeperunt, magna spectare et ad ea rectis studiis de-
bent contendere; quod eo firmiore animo facient, quia 5
non modo non invidetur illi aetati verum etiam fave-
tur. Prima est igitur adulescenti commendatio ad glo-
riam, si qua ex bellicis rebus comparari potest, in qua
multi apud maiores nostros extiterunt; semper enim
fere bella gerebantur. Tua autem aetas incidit in id 10
bellum, cuius altera pars sceleris nimium habuit, al-
tera felicitatis parum. Quo tamen in bello cum te
Pompeius alae [alteri] praefecisset, magnam laudem
et a summo viro et ab exercitu consequebare equi-
tando, iaculando, omni militari labore tolerando. At- 15
que ea quidem tua laus pariter cum re publica cecidit.
Mihi autem haec oratio suscepta non de te est, sed de
genere toto. Quam ob rem pergamus ad ea, quae restant.
  Ut igitur in reliquis rebus multo maiora opera sunt 46.1
animi quam corporis, sic eae res quas ingenio ac ra-
tione persequimur, gratiores sunt quam illae, quas
viribus. Prima igitur commendatio proficiscitur a mo-
destia, tum pietate in parentes, in suos benivolentia. 5
Facillume autem et in optimam partem cognoscuntur
adulescentes, qui se ad claros et sapientes viros bene
consulentes rei publicae contulerunt, quibuscum si
frequentes sunt, opinionem adferunt populo eorum
fore se similes, quos sibi ipsi delegerint ad imitan- 10
dum. P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et inno- 47.1
centiae et iuris scientiae P. Mucii commendavit do-
mus. Nam L. quidem Crassus, cum esset admodum
adulescens, non aliunde mutuatus est, sed sibi ipse
peperit maximam laudem ex illa accusatione nobili 5
et gloriosa, et qua aetate qui exercentur, laude adfici
solent, ut de Demosthene accepimus, ea aetate L. Cras-
sus ostendit, id se in foro optume iam facere, quod
etiam tum poterat domi cum laude meditari.