Cum igitur aliqua species utilitatis obiecta est, com- 3.35.1
moveri necesse est. Sed si, cum animum attenderis,
turpitudinem videas adiunctam ei rei, quae speciem
utilitatis attulerit, tum non utilitas relinquenda est,
sed intellegendum, ubi turpitudo sit, ibi utilitatem esse 5
non posse. Quod si nihil est tam contra naturam quam
turpitudo—recta enim et convenientia et constantia
natura desiderat aspernaturque contraria—nihilque
tam secundum naturam quam utilitas, certe in eadem
re utilitas et turpitudo esse non potest. Itemque, si 10
ad honestatem nati sumus eaque aut sola expetenda
est, ut Zenoni visum est, aut certe omni pondere gra-
vior habenda quam reliqua omnia, quod Aristoteli pla-
cet, necesse est, quod honestum sit, id esse aut solum
aut summum bonum, quod autem bonum, id certe 15
utile, ita, quicquid honestum, id utile. Quare error 36.1
hominum non proborum, cum aliquid, quod utile vi-
sum est, arripuit, id continuo secernit ab honesto.
Hinc sicae, hinc venena, hinc falsa testamenta nascun-
tur, hinc furta, peculatus, expilationes, direptionesque 5
sociorum et civium, hinc opum nimiarum, potentiae
non ferendae, postremo etiam in liberis civitatibus
regnandi existunt cupiditates, quibus nihil nec tae-
trius nec foedius excogitari potest. Emolumenta enim
rerum fallacibus iudiciis vident, poenam, non dico 10
legum, quam saepe perrumpunt, sed ipsius turpitu-
dinis, quae acerbissima est, non vident. Quam ob rem 37.1
hoc quidem deliberantium genus pellatur e medio—
est enim totum sceleratum et impium—qui delibe-
rant, utrum id sequantur, quod honestum esse vi-
deant, an se scientes scelere contaminent; in ipsa enim 5
dubitatione facinus inest, etiamsi ad id non pervene-
rint. Ergo ea deliberanda omnino non sunt, in quibus
est turpis ipsa deliberatio.