Pervertunt homines ea, quae sunt fundamenta na- 3.101.6
turae, cum utilitatem ab honestate seiungunt. Omnes
enim expetimus utilitatem ad eamque rapimur nec fa-
cere aliter ullo modo possumus. Nam quis est, qui
utilia fugiat? aut quis potius, qui ea non studiosissime 10
persequatur? Sed quia nusquam possumus nisi in
laude, decore, honestate utilia reperire, propterea illa
prima et summa habemus, utilitatis nomen non tam
splendidum quam necessarium ducimus.
  Quid est igitur, dixerit quis, in iure iurando? num 102.1
iratum timemus Iovem? At hoc quidem commune est
omnium philosophorum, non eorum modo, qui deum
nihil habere ipsum negotii dicunt, nihil exhibere alteri,
sed eorum etiam, qui deum semper agere aliquid et 5
moliri volunt, numquam nec irasci deum nec nocere.
Quid autem iratus Juppiter plus nocere potuisset,
quam nocuit sibi ipse Regulus? Nulla igitur vis fuit
religionis, quae tantam utilitatem perverteret. An ne
turpiter faceret? Primum minima de malis? Non igi- 10
tur tantum mali turpitudo ista habebat, quantum ille
cruciatus. Deinde illud etiam apud Accium:
    "Fregistin fidem?
    Neque dedi neque do infideli cuiquam."
quamquam ab impio rege dicitur, luculente tamen 15
dicitur. Addunt etiam, quemadmodum nos dicamus
videri quaedam utilia, quae non sint, sic se dicere vi-
deri quaedam honesta, quae non sunt, ut hoc ipsum
videtur honestum conservandi iuris iurandi causa ad
cruciatum revertisse, sed fit non honestum, quia, quod 20
per vim hostium esset actum, ratum esse non debuit.
Addunt etiam, quicquid valde utile sit, id fieri ho- 103.1
nestum, etiam si antea non videretur. Haec fere contra
Regulum. Sed prima videamus.