vi vel v Non. Mai. 49 in Cumano
M. CICERO IMP. S. D. M. CAELIO
Magno dolore me adfecissent tuae litterae nisi iam et ratio 2.16.1.1
ipsa depulisset omnis molestias et diuturna desperatione
rerum obduruisset animus ad dolorem novum. sed tamen
qua re acciderit ut ex meis superioribus litteris id suspicarere
quod scribis nescio. quid enim in illis fuit praeter querelam 5
temporum, quae non meum animum magis sollicitum
habere<n>t quam tuum? nam non eam cognovi aciem ingeni
tui quod ipse videam te id ut non putem videre. illud
miror, adduci potuisse te, qui me penitus nosse deberes, ut
existimares aut me tam improvidum qui ab excitata 10
fortuna ad inclinatam et prope iacentem desciscerem aut tam
inconstantem ut collectam gratiam florentissimi hominis
effunderem a meque ipse deficerem et, quod initio semperque
fugi, civili bello interessem.
  Quod est igitur meum triste consilium? ut discederem 2.1
fortasse in aliquas solitudines. nosti enim non modo stomachi
mei, cuius tu similem quondam habebas, sed etiam oculorum
in hominum insolentium indignitate fastidium. accedit etiam
molesta haec pompa lictorum meorum nomenque imperi quo 5
appellor. eo si onere carerem, quamvis parvis Italiae latebris
contentus essem. sed incurrit haec nostra laurus non solum
in oculos sed iam etiam in voculas malevolorum. quod cum
ita esset, nil tamen umquam de profectione nisi vobis
approbantibus cogitavi. sed mea praediola tibi nota sunt; in 10
his mihi necesse est esse, ne amicis molestus sim. quod autem
in maritimis facillime sum, moveo non nullis suspicionem
velle me navigare. quod tamen fortasse non nollem si possem
ad otium. nam ad bellum quidem, qui convenit? praesertim
contra eum cui spero me satis fecisse ab eo cui iam satis fieri 15
nullo modo potest.
  Deinde sententiam meam tu facillime perspicere potuisti 3.1
iam ab illo tempore cum in Cumanum mihi obviam venisti.
non enim te celavi sermonem T. Ampi. vidisti quam
abhorrerem ab urbe relinquenda, cum audissem. nonne tibi
adfirmavi quidvis me potius perpessurum quam ex Italia ad 5
bellum civile exiturum? quid ergo accidit cur consilium
mutarem? nonne omnia potius ut in sententia permanerem?
credas hoc mihi velim, quod puto te existimare, me ex his
miseriis nihil aliud quaerere nisi ut homines aliquando
intellegant me nihil maluisse quam pacem, ea desperata 10
nihil tam fugisse quam arma civilia. huius me constantiae
puto fore ut numquam paeniteat. etenim memini in hoc
genere gloriari solitum esse familiarem nostrum Q. Horten-
sium, quod numquam bello civili interfuisset. hoc nostra laus
erit illustrior quod illi tribuebatur ignaviae, de nobis id 15
existimari posse non arbitror.
  Nec me ista terrent quae mihi a te ad timorem fidissime 4.1
atque amantissime proponuntur. nulla est enim acerbitas
quae non omnibus hac orbis terrarum perturbatione
impendere videatur. quam quidem ego a re publica meis
privatis et domesticis incommodis libentissime, vel istis ipsis 5
quae tu me mones ut caveam, redemissem. filio meo, 5.1
quem tibi carum esse gaudeo, si erit ulla res publica, satis
amplum patrimonium relinquam in memoria nominis mei;
sin autem nulla erit, nihil accidet ei separatim a reliquis
civibus. nam quod rogas ut respiciam generum meum, 5
adulescentem optimum mihique carissimum, an dubitas,
qui scias quanti cum illum tum vero Tulliam meam faciam,
quin ea me cura vehementissime sollicitet et eo magis quod
in communibus miseriis hac tamen oblectabar specula,
Dolabellam meum, vel potius nostrum, fore ab iis molestiis 10
quas liberalitate sua contraxerat liberum? velim quaeras
quos ille dies sustinuerit in urbe dum fuit, quam acerbos sibi,
quam mihimet ipsi socero non honestos.
  Itaque neque ego hunc Hispaniensem casum exspecto, de 6.1
quo mihi exploratum est ita esse ut tu scribis, neque quicquam
astute cogito. si quando erit civitas, erit profecto nobis locus;
sin autem non erit, in easdem solitudines tu ipse, ut arbitror,
venies in quibus nos consedisse audies. sed ego fortasse 5
vaticinor et haec omnia meliores habebunt exitus. recordor
enim desperationes eorum qui senes erant adulescente me.
eos ego fortasse nunc imitor et utor aetatis vitio. velim ita sit;
sed tamen.
  Togam praetextam texi Oppio puto te audisse; nam 7.1
Curtius noster dibaphum cogitat, sed eum infector moratur.
hoc aspersi ut scires me tamen in stomacho solere ridere.
<de> Dolabella quod scripsi suadeo videas tamquam si tua
res agatur. 5
  Extremum illud erit: nos nihil turbulenter, nihil temere
faciemus. te tamen oramus, quibuscumque erimus in terris,
ut nos liberosque nostros ita tueare ut amicitia nostra et tua
fides postulabit.