a. d. viii Id. Oct. 51 in castris in agro Mopsuhestiae
CICERO S. D. APPIO PULCHRO
Etsi, quantum ex tuis litteris intellegere potui, videbam te 3.8.1.1
hanc epistulam cum ad urbem esses esse lecturum refrigerato
iam levissimo sermone hominum provincialium, tamen,
cum tu tam multis verbis ad me de improborum oratione
scripsisses, faciendum mihi putavi ut tuis litteris brevi 5
responderem.
  Sed prima duo capita epistulae tuae tacita mihi quodam 2.1
modo relinquenda sunt. nihil enim habent quod definitum
sit aut certum, nisi me vultu et taciturnitate significasse tibi
non esse amicum, idque pro tribunali cum aliquid ageretur
et non nullis in conviviis intellegi potuisse. hoc totum nihil 5
esse possum intellegere, sed, cum sit nihil, ne quid dicatur
quidem intellego. illud quidem scio, meos multos et illustris
et ex superiore et ex aequo loco sermones habitos cum tua
summa laude et cum magna [sollicitudine] significatione
nostrae familiaritatis ad te vere potuisse deferri. 10
  Nam quod ad legatos attinet, quid a me fieri potuit aut
elegantius aut iustius quam ut sumptus egentissimarum
civitatum minuerem sine ulla imminutione dignitatis tuae,
praesertim ipsis civitatibus postulantibus? nam mihi totum
genus legationum tuo nomine proficiscentium notum non 15
erat. Apameae cum essem, multarum civitatum principes ad
me detulerunt sumptus decerni legatis nimis magnos, cum
solvendo civitates non essent. hic ego multa simul cogitavi. 3.1
primum te, hominem non solum sapientem verum etiam, ut
nunc loquimur, urbanum, non arbitrabar genere isto lega-
tionum delectari, idque me arbitror Synnadis pro tribunali
multis verbis disputavisse: primum Ap. Claudium senatui 5
populoque Romano non Midaensium testimonio (in ea
enim civitate mentio facta est) sed sua sponte esse laudatum;
deinde me i[s]ta vidisse accidere multis ut eorum causa
legationes Romam venirent, sed iis legationibus non memi-
nisse ullum tempus laudandi aut locum dari; studia mihi 10
eorum placere, quod in te bene merito grati essent, consilium
totum videri minime necessarium; si autem vellent declarare
in eo officium suum, laudaturum me si qui suo sumptu
functus esset officio, concessurum si legitimo, non permis-
surum si infinito. 15
  Quid enim reprehendi potest? nisi quod addis visum esse
quibusdam edictum meum quasi consulto ad istas legationes
impediendas esse accommodatum. iam non tantum mihi
videntur iniuriam facere ii qui haec disputant quam si
cuius aures ad hanc disputationem patent. Romae composui 4.1
edictum; nihil addidi nisi quod publicani me rogarunt, cum
Samum ad me venissent, ut de tuo edicto totidem verbis
transferrem in meum. diligentissime scriptum caput est quod
pertinet ad minuendos sumptus civitatum. quo in capite sunt 5
quaedam nova, salutaria civitatibus, quibus ego magno
opere delector; hoc vero ex quo suspicio nata est me exquisisse
aliquid in quo te offenderem tralaticium est. neque enim
eram tam desipiens ut privatae rei causa legari putarem qui
et tibi non privato et pro re non privata sua sed publica, non 10
in privato sed in publico orbis terrae consilio, id est in senatu,
ut gratias agerent mittebantur; neque, cum edixi ne quis
iniussu meo proficisceretur, exclusi eos qui me in castra et qui
trans Taurum persequi non possent—nam id est maxime in
tuis litteris irridendum. quid enim erat quod me per- 15
sequerentur in castra Taurumve transirent, cum ego Laodicea
usque ad Iconium iter ita fecerim ut me omnium illarum dioe-
cesium quae cis Taurum sunt omniumque earum civitatum
magistratus legationesque convenirent? nisi forte postea 5.1
coeperunt legare quam ego Taurum transgressus sum; quod
certe non ita est. cum enim Laodiceae, cum Apameae, cum
Synnadis, cum Philomelii, cum Iconii essem, quibus in
oppidis omnibus commoratus sum, omnes iam istius generis 5
legationes erant constitutae. atque hoc tamen te scire volo,
me de isto sumptu legationum aut minuendo aut remittendo
decrevisse nil nisi quod principes civitatum a me postulassent,
ne in venditionem tributorum et illam acerbissimam
exactionem, quam tu non ignoras, capitum atque ostiorum 10
inducerentur sumptus minime necessarii. ego autem, cum
hoc suscepissem non solum iustitia sed etiam misericordia
adductus ut levarem miseriis perditas civitates et perditas
maxime per magistratus suos, non potui in illo sumptu non
necessario neglegens esse. 15
  Tu, <si> istius modi sermones ad te delati de me sunt, non
debuisti credere; si autem hoc genere delectaris, ut quae tibi
in mentem veniant aliis attribuas, genus sermonis inducis in
amicitiam minime liberale. ego, si in provincia de tua fama
detrahere umquam cogitassem, non generum tuum * * * 20
libertum Brundisii neque ad praefectum fabrum Corcyrae
quem in locum me venire velles rettulissem. qua re potes
doctissimis hominibus auctoribus, quorum sunt de amicitia
gerenda praeclarissime scripti libri, genus hoc totum orationis
tollere, 'disputabant, ego contra disserebam; dicebant, ego 25
negabam.'
  An mihi de te nihil esse dictum umquam putas? ne hoc 6.1
quidem, quod cum me Laodiceam venire voluisses, Taurum
ipse transisti? quod isdem diebus meus conventus erat
Apameae, Synnade, Philomelii, tuus Tarsi? non dicam plura,
ne in quo te obiurgem id ipsum videar imitari; illud dicam 5
ut sentio: si ista quae alios loqui dicis ipse sentis, tua summa
culpa est; sin autem alii tecum haec loquuntur, tua tamen,
quod audis, culpa non nulla est. mea ratio in tota amicitia
nostra constans et gravis reperietur. quod si qui me astuti-
orem fingit, quid potest esse callidius quam, cum te absentem 10
semper defenderim, cum praesertim mihi usu venturum non
arbitrarer ut ego quoque a te absens defendendus essem,
nunc committere ut tu iure optimo me absentem deserere
posses?
  Unum genus excipio sermonis in quo persaepe aliquid 7.1
dicitur quod te putem nolle dici, si aut legatorum tuorum
cuipiam aut praefectorum aut tribunorum militum male
dicitur; quod tamen ipsum non mehercule adhuc accidit me
audiente ut aut gravius diceretur aut in pluris quam mecum 5
Corcyrae Clodius est locutus, cum in eo genere maxime
quereretur te aliorum improbitate minus felicem fuisse. hos
ego sermones, quod et multi sunt et tuam existimationem, ut
ego sentio, non offendunt, lacessivi numquam, sed non valde
repressi. 10
  Si quis est qui neminem bona fide in gratiam putet redire
posse, non nostram is perfidiam coarguit sed indicat suam,
simulque non de me is peius quam de te existimat; sin autem
quem mea instituta in provincia non delectant et quadam
dissimilitudine institutorum meorum ac tuorum laedi se 15
putat, cum uterque nostrum recte fecerit sed non idem
uterque secutus sit, hunc ego amicum habere non curo.
liberalitas tua ut hominis nobilissimi latius in provincia 8.1
patuit. nostra si angustior (etsi de tua prolixa beneficaque
natura limavit aliquid posterior annus propter quandam
tristitiam temporum), non debent mirari homines, cum et
natura semper ad largiendum ex alieno fuerim restrictior et 5
temporibus, quibus alii moventur, isdem ego movear,
    'me<d> esse acerbum sibi ut<i> sim dulcis mihi.'
  De rebus urbanis quod me certiorem fecisti, cum per se 9.1
mihi gratum fuit, tum quod significasti tibi omnia mea
mandata curae fore. in quibus unum illud te praecipue rogo,
ut cures ne quid mihi ad hoc negoti aut oneris accedat aut
temporis, Hortensiumque, nostrum collegam et familiarem, 5
roges ut, si umquam mea causa quicquam aut sensit aut
fecit, de hac quoque sententia bima decedat, qua mihi nihil
potest esse inimicius.
  De nostris rebus quod scire vis, Tarso Non. Oct. Amanum 10.1
versus profecti sumus. haec scripsi postridie eius diei, cum
castra haberem in agro Mo<p>s<u>hestiae. si quid egero,
scribam ad te neque domum umquam ad me litteras mittam
quin adiungam eas quas tibi reddi velim. de Parthis quod 5
quaeris, fuisse nullos puto. Arabes qui fuerunt admixto
Parthico ornatu dicuntur omnes revertisse. hostem esse in
Syria negant ullum.
  Tu velim ad me quam saepissime et de tuis rebus scribas
et de meis et de omni rei publicae statu. de quo sum sollicitus 10
eo magis quod ex tuis litteris cognovi Pompeium nostrum in
Hispaniam iturum.