parte pr. Sept. vel antea 46(?) Romae(?)
M. CICERO S. D. SER. SULPICIO
Vehementer te esse sollicitum et in communibus miseriis 4.3.1.1
praecipuo quodam dolore angi multi ad nos cottidie deferunt.
quod quamquam minime miror et meum quodam modo
agnosco, doleo tamen te sapientia praeditum prope singulari
non tuis bonis delectari potius quam alienis malis laborare. 5
me quidem, etsi nemini concedo qui maiorem ex pernicie et
peste rei publicae molestiam traxerit, tamen multa iam
consolantur maximeque conscientia consiliorum meorum.
multo enim ante tamquam ex aliqua specula prospexi
tempestatem futuram, neque id solum mea sponte sed multo 10
etiam magis monente et denuntiante te. etsi enim afui
magnam partem consulatus tui, tamen et absens cogno-
scebam quae esset tua in hoc pestifero bello cavendo et
praedicendo sententia et ipse adfui primis temporibus tui
consulatus, cum accuratissime monuisti senatum collectis 15
omnibus bellis civilibus ut et illa timerent quae meminissent
et scirent, cum superiores nullo tali exemplo antea in re
publica cognito tam crudeles fuissent, quicumque postea rem
publicam oppressisset armis multo intolerabiliorem futurum.
nam quod exemplo fit id etiam iure fieri putant, sed aliquid 20
atque adeo multa addunt et adferunt de suo. qua re memi- 2.1
nisse debes eos qui auctoritatem et consilium tuum non sint
secuti sua stultitia occidisse, cum tua prudentia salvi esse
potuissent.
  Dices 'quid me ista res consolatur in tantis tenebris et 5
quasi parietinis rei publicae?' est omnino vix consolabilis
dolor. tanta est omnium rerum amissio et desperatio recipe-
randi. sed tamen et Caesar ipse ita de te iudicat et omnes cives
sic existimant, quasi lumen aliquod exstinctis ceteris elucere
sanctitatem et prudentiam et dignitatem tuam. haec tibi ad 10
levandas molestias magna esse debent. quod autem a tuis
abes, id eo levius ferendum est quod eodem tempore a multis
et magnis molestiis abes. quas ad te omnis perscriberem nisi
vererer ne ea cognosceres absens quae quia non vides mihi
videris melior<e> esse condicione quam nos qui videmus. 15
  Hactenus existimo nostram consolationem recte adhibitam 3.1
esse quoad certior ab homine amicissimo fieres iis de rebus
quibus levari possent molestiae tuae. reliqua sunt in te ipso
neque mihi ignota nec minima solacia, aut, <ut> quidem ego
sentio, multo maxima. quae ego experiens cottidie sic probo 5
ut ea mihi salutem adferre videantur. te autem ab initio
aetatis memoria teneo summe omnium doctrinarum studio-
sum fuisse omniaque quae a sapientissimis ad bene vivendum
tradita essent summo studio curaque didicisse. quae quidem
vel optimis rebus et usui et delectationi esse possent; his vero 10
temporibus habemus aliud nihil in quo acquiescamus. nihil
faciam insolenter neque te tali vel scientia vel natura praedi-
tum hortabor ut ad eas te referas artis quibus a primis
temporibus aetatis studium tuum dedisti. tantum dicam, 4.1
quod te spero approbaturum, me, postea quam illi arti cui
studueram nihil esse loci neque in curia neque in foro
viderem, omnem meam curam atque operam ad philoso-
phiam contulisse. tuae scientiae excellenti ac singulari non 5
multo plus quam nostrae relictum est loci. qua re non equidem
te moneo, sed mihi ita persuasi, te quoque in isdem versari
rebus, quae etiam si minus prodessent, animum tamen
a sollicitudine abducerent.
  Servius quidem tuus in omnibus ingenuis artibus in 10
primisque in hac in qua ego me scripsi acquiescere ita
versatur ut excellat. a me vero sic diligitur ut tibi uni
concedam, praeterea nemini, mihique ab eo gratia refertur.
in quo ille existimat, quod facile appareat, cum me colat et
observet, tibi quoque in eo se facere gratissimum. 15