xvi Kal. Apr. 49 (§4)
CICERO ATTICO SAL.
Tris epistulas tuas accepi postridie Id. erant autem iiii, iii, 9.9.1.1
prid. Id. datae. igitur antiquissimae cuique primum respondebo.
adsentior tibi ut in Formiano potissimum commorer, etiam
de supero mari, <tem>ptaboque, ut antea ad te scripsi,
ecquonam modo possim voluntate eius nullam rei publicae 5
partem attingere. quod laudas quia oblivisci me scripsi ante
facta et delicta nostri amici, ego vero ita facio; quin ea ipsa
quae a te commemorantur secus ab eo in me ipsum facta
esse non memini. tanto plus apud me valet benefici gratia
quam iniuriae dolor. faciamus igitur ut censes, colligamusque 10
nos. σοφιστεύω enim simul ut rus decurro atque in decursu
θέσεις meas commentari non desino; sed sunt quaedam
earum perdifficiles ad iudicandum. de optimatibus, sit sane
ita ut vis; sed nosti illud 'Διονύσιος ἐν Κορίνθῳ.' Titini
filius apud Caesarem est. quod autem quasi vereri videris ne 15
mihi tua consilia displiceant, me vero nihil delectat aliud nisi
consilium et litterae tuae. qua re fac ut ostendis; ne destiteris
ad me quicquid tibi in mentem venerit scribere. nihil mihi
potest esse gratius.
  Venio ad alteram nunc epistulam. recte non credis de 2.1
numero militum; ipso dimidio plus scripsit Clodia. falsum
etiam de corruptis navibus. quod consules laudas, ego quoque
animum laudo, sed consilium reprehendo; discessu enim
illorum actio de pace sublata est, quam quidem ego medita- 5
bar. itaque postea Demetri librum de concordia tibi remisi
et Philotimo dedi. nec vero dubito quin exitiosum bellum
impendeat, cuius initium ducetur a fame. et me tamen doleo
non interesse huic bello! in quo tanta vis sceleris futura est
ut, cum parentis non alere nefarium sit, nostri principes anti- 10
quissimam et sanctissimam parentem, patriam, fame necan-
dam putent. atque hoc non opinione timeo sed interfui
sermonibus. omnis haec classis Alexandria, Colchis, Tyro,
Sidone, Arado, Cypro, Pamphylia, Lycia, Rhodo, Chio, By-
zantio, Lesbo, Smyrna, Mileto, Coo ad intercludendos com- 15
meatus Italiae et ad occupandas frumentarias provincias
comparatur. at quam veniet iratus! et iis quidem maxime qui
eum maxime salvum volebant, quasi relictus ab iis quos
reliquit. itaque mihi dubitanti quid me facere par sit, per-
magnum pondus adfert benevolentia erga illum; qua dempta 20
perire melius esset in patria quam patriam servando evertere.
de septemtrione plane ita est; metuo ne vexetur Epirus.
sed quem tu locum Graeciae non direptum iri putas? praedicat
enim palam et militibus ostendit se largitione ipsa superiorem
quam hunc fore. illud me praeclare admones, cum illum 25
videro, ne nimis indulgenter et ut cum gravitate potius loquar.
plane sic faciendum. Arpinum, cum eum convenero, cogito,
ne forte aut absim cum veniet aut cursem huc illuc via
deterrima. Bibulum, ut scribis, audio venisse et redisse prid.
Id. 30
  Philotimum, ut ais epistula tertia, exspectabas. at ille Idibus 3.1
a me profectus est; eo serius ad tuam illam epistulam, cui ego
statim rescripseram, redditae sunt meae litterae. de Domitio,
ut scribis, ita opinor esse, ut et in Cosano sit et consilium eius
ignoretur. iste omnium turpissimus ac sordidissimus qui 5
consularia comitia a praetore ait haberi posse est idem qui
semper in re publica fuit. itaque nimirum hoc illud est quod
Caesar scribit in ea epistula cuius exemplum ad te misi, [et]
se velle uti 'consilio' meo (age, esto; hoc commune est), 'gratia'
(ineptum id quidem sed, puto, hoc simulat ad quasdam 10
senatorum sententias), 'dignitate' (fortasse sententia consulari);
illud extremum est, 'ope omnium rerum'. id ego suspicari
coepi tum ex tuis litteris aut hoc ipsum esse aut non multo
secus. nam permagni eius interest rem ad interregnum non
venire; id adsequitur si per praetorem consules creantur. nos 15
autem in libris habemus non modo consules a praetore sed ne
praetores quidem creari ius esse idque factum esse numquam;
consules eo non esse ius quod maius imperium a minore rogari
non sit ius, praetores autem cum ita rogentur ut collegae
consulibus sint, quorum est maius imperium. aberit non longe 20
quin hoc a me decerni velit neque sit contentus Galba,
Scaevola, Cassio, Antonio. 'τότε μοι χάνοι εὐρεῖα χθών'; sed 4.1
quanta tempestas impendeat vides.
  Qui transierint senatores scribam ad te cum certum habebo.
de re frumentaria recte intellegis, quae nullo modo administrari
sine vectigalibus potest; nec sine causa et eos qui circum illum 5
sunt omnia postulantis et bellum nefarium times. Trebatium
nostrum, etsi, ut scribis, nihil bene sperat, tamen videre sane
velim. quem fac horteris ut properet; opportune enim ad
me ante adventum Caesaris venerit.
  De Lanuvino, statim ut audivi Phameam mortuum, optavi, 10
si modo esset futura res publica, ut id aliquis emeret meorum,
neque tamen de te, qui maxime meus, cogitavi. sciebam
enim te quoto anno et quantum in solo solere quaerere, neque
solum Romae sed etiam Deli tuum digamma videram. verum
tamen ego illud, quamquam est bellum, minoris aestimo 15
quam aestimabatur Marcellino consule, cum ego istos hortulos
propter domum Anti quam tum habebam iucundiores mihi
fore putabam et minore impensa quam si Tusculanum refecis-
sem. volui HS Q. egi per †predum†, ille daret tanti, cum
haberet venale. noluit. sed nunc omnia ista iacere puto propter 20
nummorum caritatem. mihi quidem erit aptissimum vel nobis
potius si tu emeris. sed eiusdem Antias cave contemnas;
valde est venustum. quamquam mihi ista omnia iam addicta
vastitati videntur.
  Respondi epistulis tribus, sed exspecto alias; nam me adhuc 25
tuae litterae sustentarunt. d. Liberalibus.