| Constitutio legitima ex contrariis legibus. | 1.20.10 |
| Ex ambiguo controversia nascitur, cum res unam | |
| sententiam scripta, scriptum duas aut plures sententias | |
| significat, hoc modo: | |
| Paterfamilias cum filium heredem faceret, testa- | |
| mento vasa argentea uxori legavit [Tullius] 'heres | 15 |
| meus [Terentiae] uxori meae XXX pondo vasorum | |
| argenteorum dato, quae volet.' Post mortem eius vasa | |
| pretiosa et caelata magnifice petit mu<lier. Fi>lius se, | |
| quae ipse vellet, in XXX pondo ei debere dicit. | |
| Constitutio est legitima ex ambiguo. | 20 |
| Definitione causa constat, cum in controversia | 21.1 |
| est, quo nomine factum appelletur. Ea est huiusmodi: | |
| Cum Lucius Saturninus legem frumentariam de | |
| semissibus et trientibus laturus esset, Q. Caepio, | |
| qui per id temporis quaestor urbanus erat, docuit | 5 |
| senatum aerarium pati non posse largitionem tantam. | |
| Senatus decrevit, si eam legem ad populum ferat, | |
| adversus rem p. videri ea facere. Saturninus ferre | |
| coepit. Collegae intercedere, ille nihilominus sitellam | |
| detulit. Caepio, ut illum, contra intercedentibus col- | 10 |
| legis, adversus rem p. vidit ferre, cum viris bonis im- | |
| petum facit; pontes disturbat, cistas deicit, impedi- | |
| mento est, quo setius feratur: arcessitur Caepio ma- | |
| iestatis. | |
| Constitutio legitima ex definitione. Vocabulum enim | 15 |
| definitur ipsum, cum quaeritur, quid sit minuere ma- | |
| iestatem. | |
| Ex translatione controversia nascitur, cum aut | 22.1 |
| tempus differendum aut accusatorem mutandum aut | |
| iudices mutandos reus dicit. Hac parte constitutionis | |
| Graeci in iudiciis, nos in iure [civili] plerumque uti- | |
| mur [in hac parte nos iuris civilis scientia iuvabit]: | 5 |
| in iudiciis tamen nonnihil utimur ut hoc modo: | |
| Si quis peculatus accusatur, quod vasa argentea | |
| publica de loco privato dicatur sustulisse, possit di- | |
| cere, cum definitione sit usus quid sit furtum, quid | |
| peculatus: secum furti agi, non peculatus oportere. | 10 |